توصیه های تربیتی امام صادق علیه السلام
بررسی و تبیین ابعاد و راه کارهای تربیت دینی فرزندان در کلام امام جعفر صادق علیه السلام
اگر مسیر تربیت و انسان سازی با معارف اهل بیت علیهم السلام همسو و هم گام باشد ،می تواند زمینه رشد و تعالی بشر را تضمین کند،منتها برای رسیدن به این سعادت لازم است که با کلام گرانقدر پرودگار متعال در قرآن کریم و کلام حضرات معصومین علیهم السلام آشنا باشیم،و در این عرصه مطالعه و تحقیق لازم را انجام بدهیم.
در این مختصر به بیان مباحثی از توصیه های تربیتی از کلام امام صادق علیهم السلام می پردازیم:
۱.آشنایی کودکان با معارف اهل بیت علیهم السلام
امام صادق علیه السلام به جمیل ابن درّاج فرمودند:
«بَادِرُوا اَحدَاثَکُم بِالحَدِیثِ قَبلَ اَن تَسبِقَکُم اِلَیهِم المُرجِئَهُ»[۱]
«فرزندانتان را با کلام (ما) آشنا کنید پیش از آن که مرجئه (و دیگر فرقه های منحرف عقیدتی) بر شما سبقت بگیرند ( و آنان را منحرف سازند)»
از آنجایی که کلام اهل بیت علیهم السلام از سرچشمه وحی و حقیقت نشات گرفته،از این رو می تواند رمز سعات و کمال انسانیت باشد، و فرد را ازآفت و گزند شبهات مصون نگه دارد،و چون فرزندان در معرض آسیب های فکری و شبهاتی هستند،نیاز است که خانواده ها برای افزایش معرفت فرزندان،و هدایت به مسیر حق ،نهایت دقت را دراین زمینه(یادگیری علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام) انجام دهند.
۲.رشد و تربیت عبادی فرزندان
«امام صادق علیه السلام می فرمایند:
هنگامی که کودک به سه سالگی رسید لا اله الا اللّه را به او بیاموزید و او را رها کنید (همین مقدار کافی است).
وقتی هفت ماه دیگر گذشت محمد رسول اللّه (صلی الله علیه و آله) را به او آموزش دهید و سپس او را رها کنید تا چهار ساله شود. آنگاه صلوات فرستادن را به او بیاموزید.
در پنج سالگی به او سمت راست و چپ را آموزش دهید و قبله را نشان او داده و بگویید سجده کند.
آنگاه او را تا شش سالگی واگذارید. فقط پیش روی او نماز بخوانید و رکوع و سجود را یادش دهید تا هفت سالش هم تمام شود.
وقتی هفت سالگی را پشت سر گذاشت، وضو ساختن را به او تعلیم دهید و به او بگویید نماز بخواند، تا هنگامی که نه ساله شد وضو و نماز را به نیکی آموخته باشد.و هنگامی که آن دو را به خوبی یاد گرفت خدا پدر و مادر او را به خاطر این آموزش شان خواهد آمرزید.»[۲]
اگر در صورتی که فرزندان طبق بیان و کلام امام صادق علیهم السلام در مسیر شناخت توحید و مبانی اعتقادی و باورهای دینی رشد و تربیت یابند،در این صورت پذیرفتن کلام حق و تسلیم در مقابل پروردگار متعال برای آنان سهل و از نعمت بزرگ الهی بهره مند خواهد شد.
۳.اهمیت عشق ورزی به کودکان
امام صادق علیه السلام فرموده اند:
«اِنَّ اللّه لَیَرحَمُ العَبدُ لِشِدَّهِ حُبِّهِ لِوَلَدِه"»[۳]
«همانا پروردگار بندهاش را به دلیل زیادی مهرورزی نسبت به کودک خود میبخشاید.»
فرزندان،امانت الهی هستند،و هر پدر و مادری خصوصا نسبت به تربیت آنان، مسئولیت سنگینی را بر عهده دارند که باید پاسخ گو باشند،یکی از مهمترین شاخص های تربیتی مساله مهر ورزی و محبت کردن به فرزندان هست،که در رشد و تربیت آنان نقش بسزایی دارد.و خانواده ها باید نسبت به رعایت و اجرای این رفتار صحیح توجه و رغبت بیشتری داشته باشند.
۴.عدم تبعیض بین جنسیت فرزندان
امام صادق علیه السلام فرموده اند:
«البَنَاتُ حَسَنَاتٌ وَ البَنُونُ نِعمَهٌ وَ اِنَّما یُثَابُ عَلَی الحَسَنَاتِ و یُسالُ عَنِ النِعمَهِ»[۴]
«دختران نیکی و پسران نعمتاند و همانا بر نیکیها پاداش داده و از نعمتها سوال میشود.»
یکی از افکار اشتباه و منطق غلط این است که خانواده ها بین جنسیت فرزندان تبعیض قائل بشوند،آنچه مسلم است،هر دو نعمت الهی است و طبق حکمت الهی این نعمت ها روزی انسان می شود،و در صورت کوتاهی در تربیت آنها در پیشگاه خدواند پاسخ گو خواهند بود.
