مدیریت روان‌شناختی اعیاد و مهمانی ها (مثلاً عید نوروز)
مقدمه
روزهای
خاص، برنامه‌های ویژه ی خود را می‌طلبد. شخصیت‌های سالم و بهنجار زمانی که با موقعیت
زمانی اختصاصی و متفاوتی روبرو می‌شوند، هوشمندانه از خود انعطاف نشان داده و
هماهنگ با موقعیت خود را به سازگاری با شرایط و بهره‌وری بیشتر از آن نزدیک
می‌کنند. در مقابل شخصیت های فاقد انعطاف، این روزهای متفاوت را به بیهوده‌گذرانی یا
سردرگمی و اضطراب سپری می‌کنند و نتیجه‌ای غیر از نارضایتی و احساس بی‌کفایتی و
آزاردهنده نصیب‌شان نمی‌شود. روزهای آغازین سال نو، با ویژگی‌های منحصر به فردی که
دارد، فرصتی برای سنجش مدیریت روانی است.
مدیریت هیجان‌ها
تمایل
افراد این است که سال جدید را با شادی و خوشی آغاز کنند. داشتن نشاط، یک امتیاز
روانی است و انسان‌های شاد، از موفقیت‌های بیشتر برخوردارند. نکته اصلی در مدیریت
این هیجان مثبت است. زمانی که چنین هیجان و شوری به درستی مدیریت نشود، ممکن است
تبدیل به احساس‌های منفی مانند احساس گناه، احساس حسرت، پشیمانی، سرزنش و مانند آن
گردد. با ایجاد اعتدال در شاد بودن، می‌توان سراسر سال را از این موهبت الهی
بهره‌مند بود، چه اینکه افراط در این مهم ممکن است به آسیب‌هایی منتهی شود که دیگر
روزها را تحت تأثیر خود قرار دهد.
مدیریت ارتباطات
با داغ شدن تنور
ارتباطات در ایام نوروز، از طرفی پدیده خجسته‌ای به نام دیدار اقوام بروز می‌کند و
از طرف دیگر، برخی از ارتباط‌ها ممکن است با شرایط روحی افراد سازگاری نداشته باشد.
ارتباطی که نتیجه آن افت روحی و احساس افسردگی باشد، مطلوب نیست. اگر در میان کسانی
که در لیست ارتباط قرار دارند، افرادی را دارید که حضور شما در منزل آنها همراه با
گناه، تغییر مسیر در زندگی سالم، دخالت‌های بی‌جا و مخرب و مانند آن است، توصیه
می‌شود این ارتباط را محدود و مدیریت نمایید تا از پیامدهای منفی آن در امان
بمانید.
مدیریت اقتصادی
یکی از جلوه‌های بارز نوروز، هزینه کردن است.
موقعیت‌های فراوانی در این روزها رخ می‌دهد که نیاز به خرج کردن دارند. داشتن
برنامه‌ای از پیش تعیین شده برای میزان هزینه کردن متناسب با درآمد، راهکار مناسبی
برای کم آوردن در اولین روزهای سال اقتصادی است. زمانی که با به بهانه همرنگی با
جماعت، هزینه بالایی را بر خود تحمیل می‌کنیم، طبیعی است که در روزهای باقیمانده از
ماه فروردین، با کمبودهای فرسایشی روبرو خواهیم شد. برخی از هزینه ها قابل مهار و
مدیریت هستند، تنها نیاز به تدبیر و برنامه دارند.
مدیریت اوقات
آفت
مهم دیگری که در روزهای نو از سال جدید، سیستم روانی ما را به مخاطره می‌اندازد،
اتلاف زمان و عادت به تن‌پروری و راحت‌طلبی است. فراغت به معنای بیهوده‌گذرانی
نیست، بلکه به معنای فعالیت‌های مفید غیررسمی است. از نظر روانی، انسان‌ها مستعدند
تا کمترین انرژی را مصرف کنند. زمانی که شرایط غالب زمانی چنین فضایی را حاکم کند،
این استعداد بروز کرده و ریشه‌کن سازی آن زمان زیادی را می‌طلبد. پیشنهاد می‌شود
این مشکل را با کار منظم و اندک روزانه برطرف کنیم. هر روز برنامه مشخصی برای خود
داشته باشیم و با کارهایی مثل مطالعه، محاسبه برنامه سال و مانند آن، ذهن و روان
خود را از رکود باز داریم.
مدیریت تغذیه
بازار پرکالری ایام نوروز،
با تمام جذابیت‌های فرهنگی خودش، ممکن است ما را دچار دردسر کند. زمانی که بیشتر از
انرژی مورد نیاز و متعادل، مواد غذایی دریافت می‌کنیم، با انباشتگی انرژی روبرو
می‌شویم که مانند انبار باروت عمل کرده و در شکل‌هایی مانند اضطراب، آمادگی برای
پرخاشگری، احساس بی‌حوصلگی و خستگی خود را نشان می‌دهد. فراوانی دید و بازدید،
نیازمند اعمال مدیریت فردی و خانوادگی برای مصرف مواد غذایی رایج این ایام است.
خصوصا در مصرف مواردی مانند آجیل، شیرینی و تنقلات دقت بیشتری
بنماییم.
مدیریت خواب
اعتدال در خواب یکی از عوامل اصلی سلامت روان
است. بخش مهمی از اختلال‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب و وسواس با کیفیت و کمیت
خواب مرتبط است. روزهای تعطیل، برای عده‌ای بهانه بیشتر خوابیدن است، در حالیکه
خواب زیاد با تولید اسیدلاکتیک، بدن و به دنبال آن روان را دچار اختلال در کارکرد
می‌نماید. با افزایش میزان خواب، ضمن به هم خوردن برنامه‌های از پیش تعیین شده
نوروز، با کسالت‌های روانی دیگر نیز همراه خواهد شد. فزون‌خوابی همانند کم‌خوابی،
روند طبیعی جسم و جان فرد را دچار مشکل می‌سازد. در روان‌شناسی سلامت نیز این نکته
برجسته شده است که خواب به اندازه نیاز مطلوب است ولی خوابی که به عنوان تفریح و
فراغت در برنامه تعطیلات گنجانده می‌شود، آسیب رسان است.
مدیریت
گفتگو
زبان، ابزار انتقال محتوای فکر است. شرایط نوروز به گونه‌ای است که
این وسیله به بیشترین سطح از بهره‌برداری می‌رسد. با نگاهی به رهنمودهای دین و
روان‌شناسی در این حیطه، لازم است مراقبت بیشتری از گفتگو در این ایام خاص داشته
باشیم. آسیب‌هایی چون وارد شدن به دنیای غیبت، تهمت، بدگویی از زندگی و شرایط آن که
موج منفی در روان ایجاد می‌کند، تحقیر دیگران، پرگویی‌های آزاردهنده، گفتگوی زیاد
از مسائل مادی که سبب سختی دل و دوری از معنویات می‌گردد، گفتگوهای وسوسه‌انگیز،
سخنان ضداعتقادی و ایمان‌سوز، معرفی مسیرهای انحرافی و مانند آن می‌تواند از
آسیب‌های شایع گفتگوهای نوروزی باشد.
مدیریت نگاه
چشم دریچه و
دیدبانی برای دل و فکر است. نگاه‌های عبرت‌آمیز و هدفمند، اطلاعات سودمندی را در
اختیار انسان می‌گذارد و نگاه‌های بی‌هدف، آلوده و هرزه، سیستم روانی را آلوده
می‌سازد. دید و بازدیدهای نوروزی از یک طرف و تمایل گذراندن این روزها با رسانه‌های
داخلی و خارجی از سویی دیگر، تهدیدهایی برای دیده به شمار می‌آیند. چه بسیار افرادی
که با یک نگاه ناصواب، مسیر زندگی‌شان از موفقیت به شکست تغییر یافت و بازگشت به
تعادل برای‌شان امری محال جلوه کرد. مراقبت از این دیده‌بان دل و اندیشه، نتایج
سودمند سرشاری را نصیب ما خواهد کرد.[1]
پی نوشت :
1. ابراهیم
اخوی،ماهنامه فرهنگی، اجتماعی و آموزشی قدر، ویژه خانواده سازمان اوقاف و امورخیریه
شماره 60، فروردین 1392
