آشـنایی بـا مـشهورترین مـواد مـخدر و مضرات جسمی و روانی آنها
مصرف مواد مخدر تبدیل به یکی از مشکلات و در واقع معضلات در کشورهای دنیا شده است و بد نیست که معروف ترین مواد مخدر مصرفی و اثراتی که بر انسان ها دارند را بشناسیم تا درک بهترین از این معضل داشته باشیم:
1- هروئین
هروئین داروی مخدری است که مستقیماً از عصاره گل خشخاش بدست می آید. این دارو در اصل برای کمک به افرادی درست شد که به مورفین اعتیاد داشتند. هروئین با عبور از سد خونی-مغزی که درست پس از ورود دارو به جریان خون رخ می دهد، تبدیل به مورفین می شود و کارهای اندورفین ها را تقلید می کند و حالتی از آرامش به فرد می دهد، سرخوشی حاصل از این دارو شبیه به "ارگاسم" با مرکزیت شکم توصیف شده است. یکی از رایج ترین روش های مصرف هروئین، تزریق درون وریدی است.
2- کوکائین
کوکائین آلکالوئید بلورینی است که از برگ های گیاه کوکا بدست می آید. این دارو هم محرک دستگاه عصبی مرکزی است و هم کاهنده اشتها است و آنطور که اثر آن را توصیف می کنند، حس سرخوشی و شادی و انرژی بالایی به فرد می دهد. به همین دلیل به صورت تفننی از آن استفاده می شود. کوکائین محرک قوی دستگاه عصبی مرکزی است و اثر آن از 20 دقیقه تا چندین ساعت طول می کشد که بستگی به دوز کوکائین مصرفی، خلوص آن و روش مصرف آن دارد.
نشانه های اولیه این محرک، تکاپوی فراوان، بی قراری، افزایش فشار خون، ضربان قلب بالا و سرخوشی است. این سرخوشی گاهی با احساس ناراحتی و افسردگی و تمایل شدید به تجربه مجدد این دارو همراه است. در این حالت علاقه به ایجاد رابطه جنسی و لذت جویی بالا می رود. عوارض جانبی آن شامل تیک، پارانویا و ناتوانی جنسی می شود که معمولاً با مصرف مداوم این عوارض بیشتر می شوند.
3- متامفتامین
این دارو که در میان مردم با نام "مت" یا "شیشه" (یا "یخ") شناخته می شود، داروی محرک روانی و محرک سمپاتیک است. متامفتامین وارد مغز می شود و بطور زنجیروار موجب آزاد شدن نوراپی نفرین، دوپامین و سروتونین می شود.
از آنجائیکه این دارو مسیر مزولیمبیک را تحریک می کند و موجب سرخوشی و هیجان می شود، باعث می شود که مصرف کننده به آن معتاد شود. مصرف کنندگان این دارو دچار وسواس می شوند و بعضی کارها همچون شستشو، نظافت و غیره را مدام تکرار می کنند. ترک آن با نشانه هایی همچون خواب زیاد و غذا خوردن بیش از حد همراه است و نشانه های افسردگی و اضطراب و تمایل به این دارو در فرد ترک کننده دیده می شود.
4- کراک کوکائین
"کراک کوکائین" که با نام اختصاری "کراک" شناخته می شود در اوایل دهه هشتاد ساخته شد و محبوب گشت. علت نام گذاری کراک صدائی است که هنگام گرم کردن بلورها در اثر تبخیر آب ایجاد می‌شود.
تفاوت کراک با کوکائین از نظر شیمیایی در آن است که برای تهیهٔ کوکائین به شکلی که قابل تزریق باشد، لازم است که آن را با اسید کلریدریک خنثی کنند، و کراک در واقع فرم خنثی نشده کوکائین است. معمولاً مراحل فیلترسازی را نیز حذف می کنند. کراک ناخالص برخلاف انواع خالص‌تر کوکائین دارای قیمت پائینی است که باعث رواج آن در میان اقشار پائین جامعه می‌شود.
5- ال اس دی (LSD)
"اسید لیزرجیک دی اتیل امید" یا "ال اس دی" یا "اسید"، نوعی داروی توهم زای نیمه مصنوعی از خانواده تریپتامین ها است. در میان داروهای توهم زای دیگر، این دارو از همه مشهورتر است، و مصرف تفننی آن نیز در میان افرادی که تمرین هایی همچون مدیتیشن انجام می دهند، بالاتر است.
اثرات روانی ال اس دی (که در زبان عامیانه به آن "تریپ" می گویند) از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بستگی به فاکتورهایی همچون تجربه های قبلی، حالت ذهنی و محیط اطراف و همچنین دوز مصرفی دارد.
اثرات هر تریپ نسبت به تریپ دیگر متفاوت است و با گذشت زمان، در یک تریپ ممکن است اثرات متفاوتی تجربه شود. این دارو اثرات روانی-عاطفی بلندمدت نیز دارد و بعضی از مصرف کنندگان اشاره می کنند که تجربه ال اس دی تغییرات چشمگیری در شخصیت و چشم انداز آنها نسبت به زندگی ایجاد کرده است
6- اکستازی
"اکستازی" (MDMA) نوعی داروی روان گردان از خانواده فنتیل امین است که اثرات محرک آن از داروهای توهم زای رایجی که حالت "تریپ" ایجاد می کنند بیشتر است. مصرف این داروی تفننی اغلب با رابطه جنسی همراه است و ابزاری مکمل برای انواع مختلف فعالیت های مدیتیشن است.
اثرات اولیه اکستازی شامل بالا رفتن آگاهی از حواس پنجگانه، احساس سرخوشی، همدردی، عشق، خوشبختی، افزایش خودآگاهی، شفافیت روانی و لذت بردن فراوان از موسیقی و حرکت است. حواس لامسه بیشتر مصرف کنندگان تقویت می شود و تماس بدنی با دیگران لذتبخش تر می گردد.
7- تریاک
تریاک عصاره در هوا خشک شده گل خشخاش است که با تیغ کشیدن به دور کاسبرگ این گل به دست می‌آید. این ماده بیش از 16 درصد مورفین دارد که از طریق فرآیندهای شیمیایی به هروئین تبدیل می‌شود و تریاک بیشتر برای تولید هروئین کشت می‌شود.
تریاک از ترکیبات مختلفی به نام اپیویید طبیعی تشکیل می‌شود که عملکرد همگی آنها در بدن همانند کار انتقال‌دهنده‌های عصبی ضد درد (اندورفین‌ها) است که از طریق تأثیر بر سلسله اعصاب مرکزی موجب تخفیف احساس درد در بدن می‌شوند، برای سایر استفاده‌های پزشکی تریاک و مشتقات آن می‌توان از کنترل کردن سرفه، اسهال و نشانه‌های سرماخوردگی و درمان افسردگی نام برد.
سرخوشی و نشئگی که توسط این مواد ایجاد می‌شود همواره موجب سوء مصرف این دارو از زمان پی بردن بشر به اثرات شگفت این ماده بوده است. در پزشکی ایرانی از زمانهای قدیم تریاک به عنوان دارو حضور داشته و رازی و ابن سینا و دیگران آن را برای درمان توصیه کرده‌اند.
8- ماری جوانا
شاهدانه (کانابیس) که در حالت گیاهی ماری جوانا نامیده می شود، محصول روان گردان گیاه شاهدانه است. از عصر ماقبل تاریخ تابحال انسان ها شاهدانه را مصرف کرده اند ولی در قرن بیست و یکم مصرف تفننی، مذهبی یا معنوی آن و همچنین مصارف پزشکی آن افزایش فراوانی یافته است. برآورد شده است که حدود 4 درصد جمعیت بزرگسال دنیا ماری جوانا مصرف می کنند. اثرات روان گردان و روانی آن بعد از کشیدن یا بلعیدن آن ظاهر می شود.
حداقل مقداری که برای درک اثر روان گردان آن لازم است، حدود 10 میکروگرم برای هر کیلوگرم از وزن بدن است. حالتی که در اثر مصرف ماری جوانا به انسان دست می دهد در میان عوام با صفت "بالا" (high) توصیف می شود. تجربه هر مصرف کننده از حالت بالا بسته به دوز، ترکیب شیمیایی، روش مصرف و محیط اطراف متفاوت است.
9- قارچ های سیلوسایبین
"قارچ های سیلوسایبین" (Psilocybin mushrooms) قارچ هایی هستند که حاوی مواد روان گردانی همچون سیلوسایبین و سیلوسین هستند. نام های عامیانه زیادی برای قارچ های سیلوسایبین وجود دارد که رایج ترین آنها "قارچ های جادویی" یا "قارچ" است. وقتی سیلوسایبین بلعیده می شود، به سیلوسین تجزیه می شود که اثرات توهم زا دارد که بسته به دوز مصرفی، نحوه آماده سازی و متابولیسم فرد، این اثرات حدود 3 تا 7 ساعت دوام دارند. تجربه آن به شدت درونی است و ممکن است شامل اجزای تصویری یا صوتی قوی باشد. البته ممکن است حتی با مصرف دوز بالا، فرد هیچ اثری را تجربه نکند.
10- پی سی پی (PCP)
"پی سی پی" (PCP) یا "فن سیکلیدین" نوعی داروی توهم زا است که قبلاً به عنوان ماده بیهوشی بکار می رفت. امروزه عوام نام های فراوانی برای آن گذاشته اند که در میان آنها می توان به "گرد فرشته"، "سوخت راکت"، "اوزون"، ... اشاره کرد.
با آنکه اثرات روان گردان اولیه این دارو فقط چند ساعت طول می کشد، حذف کامل آن از بدن مدت طولانی زمان می برد. این داروی مخدر در آمریکا به صورت تفننی به شکل پودر یا مایع (محلول در اتر) مصرف می شود، ولی معمولاً روی مواد برگ مانند همچون برگ های ماری جوانا، نعناع، آویشن، جعفری یا زنجبیل اسپری می شود و مصرف می شود. پی سی پی اثرات قوی بر دستگاه عصبی می گذارد و کارکردهای ادراکی را تغییر می دهد و موجب توهم، ایده های خیالی، هذیان یا گیجی، کارکردهای حرکتی (راه رفتن نامتعادل، جنبش کره چشم) و تنظیم غیرارادی دستگاه عصبی (ضربان قلب سریع، دمای بدن و ...) می شود.
