قیام امام خمینی (ره) و شناخت زمان و درک درست شرایط جامعه
طلبگی عالمی پر رمز و راز است و یک طلبه راه دور و درازی برای رسیدن به جایگاه مورد نظرش دارد که همان خدمت هر چه بیش تر به اسلام و مسلمین است او نیاز به کسب تجربه ها و فراگیری اصول و قوانین زیادی دارد .
یکی از اصول و قوانینی که طلبه باید آن را از علمای نام آور و نامدار حوزه بیاموزد "شناخت زمان و مکان " و درک شرایط جامعه و روزگاری که در آن زندگی می نماید می باشد و هنگامی که به این شناخت زمان و مکان رسید باید فعالیت های خود را مطابق با شرایط جامعه و نیاز آن تنظیم نماید .
هیچ کس هم چون علمای حوزه و طلاب با مردم معاشرت ندارند و کسانی که در دانشگاهها به سر می بردند ارتباطشان با مردم بسیار محدود و اختصاص به قشر خاصی از جامعه دارد اما طلبه و روحانی ارتباط گسترده و تنگاتنگی با همه مردم دارد و این ارتباط محدود به قشر خاصی نیست و همه اقشار را در بر می گیرد .
ارتباط با مردم و نیاز مردم به طلاب مسئولیتی سنگین است که باید برای حفظ و ارتقای این ارتباط سازنده ،طلاب راه کار هایی را در پیش گیرند . یکی از این را کار ها « شناخت زمان و مکان » است .
امام علی علیه السلام که هیچ گاه از مردم و نیاز های آنان غافل نشد و ارتباطی تنگاتنگ و موثر با مردم برقرار ساخته بود در این باره می فرماید :
لابد للعاقل من ثلاث : ان ینظر فی شانه ، و یحفظ لسانه ، و یعرف زمانه .
خردمند باید سه چیز را رعایت نماید : قدر خود را بداند ، زبانش را نگه دارد و زمانش را بشناسد . (1)
علمای بزرگوار و وارسته شیعه در طول تاریخ همیشه این اصل مهم شناخت زمان و مکان و درک نیاز جامعه را مورد توجه قرار داده اند .
امام خمینی(ره) در زمره علمای نو اندیشی بود که توانست زمان و مکان خود را به خوبی بشناسد و اوضاع جامعه را به خوبی درک نماید و پی به نیاز جامعه و خواسته ها و مطالبات مردم ببرد از این رو این بزرگ مرد به جای اکتفا به تدریس و بسنده کردن به مرجعیت و دلخوش بودن به تعدادی مقلد و منبر و محراب دست به کاری بزرگ زد و دانست که زمان ، زمان حجره نشینی نیست و باید برای نجات اسلام و کشور که در معرض نابودی هستند و رژیم ستم شاهی و استکبار جهانی به سر کردگی شیطان بزرگ آمریکا دست به دست هم داده اند تا اسلام را به انزوا بکشانند ، دست به کار شد و از علم والا و مقام مرجعیت و محبوبیت میان مردم برای قیام و دفاع از کتاب اسلام بهره برد از این رو امام این بزرگ مرد همیشه تاریخ ، دست به قیام زد.
بودند علمایی که متاسفانه نتوانستند شرایط زمان و مکان را به درستی درک نمایند و به جای این که همراه و هم صدای با امام خمینی شوند و برای مبارزه با ظلم و جور قیام نمایند به ایشان خرده می گرفتند که چرا به درس و بحث خود نمی پردازید !
این که هیچ کس چون امام خمینی نتوانست به اسلام و مسلمانان خدمت نماید و منشاء خدمات شایان و فراوانی شود به این دلیل است که امام به درستی توانستند شرایط جامعه ای که در آن زندگی می کنند را به خوبی درک نمایند و بدانند که در این زمان چه چیزی بیش از همه نیاز جامعه است .
آیا جامعه نیازمند به مرجعی است که تنها به درس و بحث بپردازد و کاری به شرایط جامعه ای که در آن زندگی میکند نداشته باشد و یا مردم نیازمند و شیفته و شیدای مرجع تقلیدی هستند که در کنار درس و بحث شرایط جامعه را هم در نظر بگیرد و مطابق آن شرایط و فضای موجود فعالیت های خود را انجام دهد.
طلاب فعلی هم باید بتوانند شرایط زمان فعلی و جامعه کنونی را به خوبی درک نمایند و تمام فعالیت های خود را در راستای رفع نیاز های کنونی جامعه قرار دهند .
شرایط فعلی جامعه ما نشان دهنده این واقعیت است که جهان فاسد و آلوده غرب با تمام وجود و با به کارگیری تمام ابزار ها به دنبال به انحطاط کشاندن مردم ما بویژه جوانان است و از هیچ کاری در این راستا فروگذار نمی باشد .
در این شرایط طلاب باید رو به کار های فرهنگی عمیق و اثرگذار و پایدار برای جوانان و نوجوانان بیاورند .
آنان می باید با استفاده از روش های نوین و جذاب تبلیغی جوانان را به سمت اسلام جذاب نمایند و عشق و علاقه آنان را به اسلام افزون سازند و تلاش های جهان غرب را بی ثمر سازند .
اگر قرار است طلبه ای دست به قلم شود باید ببیند که جامعه فعلی بیش تر نیاز به چه مباحثی دارد و ناهنجاری های اجتماع در زمان فعلی چیست تا به آن ها پرداخته شود .
در سی سال پیش در دهه 60 نیاز جامعه به کتاب هایی بود که به بحث دفاع و جهاد بپردازد و مردم و جوانان را به این امر مقدس تشویق نماید اما در زمان فعلی در سال 91 باید در زمینه خانواده که اکنون تبدیل به یک ناهنجاری اجتماعی شده پرداخت چرا که آمار نشان دهنده آن است که در سال گذشته در کل ایران از هر هفت ازدواج یک ازدواج منجر به طلاق شده است و یا در شهر تهران از هر 4 ازدواج یک ازدواج سرانجامی جز طلاق و جدایی نداشته است .
در زمان فعلی مواد مخدر در کشود ما بیداد می کند و جوانان زیادی را به ورطه هلاکت و تباهی کشانده است ما نیاز به طلابی دار م که در این زمینه دست به کار شوند و با قلم شیوای خود ، سخنرانی های جذاب خود و جاذبه بالای خود جوانان ایرن زمین را از این با طلاق مهلک نجات بخشند .
در زمان فعلی روابط آزادانه دختر و پسر به یک ناهنجاری بزرگ اجتماعی تبدیل شده باید حوزه و روحانیون از برای جلو گیری از فساد و فحشا برای این نا هنجاری چاره ای بیندیشند .
حتی درس های خارج فقه ما باید مطابق با نیاز روز جامعه باشد به طور مثال در زمان فعلی موسیقی به یک امر رایج و همه گیر در جامعه ما تبدیل شده است در حالی که بسیاری از مردم حد حلال و حرام آن را نمی توانند تشخیص دهند.
باید در درس های خارج به جای آن که به مباحثی پرداخته شود هم چون" صید" که دیگر بسیار کم مورد سوال مردم است به موسیقی پرداخته شود بحثی که بسیار مورد سوال است .
و یا بحث پر چالش بانکداری یک بحث مهم و مورد سوال و ابتلای بسیاری از مردم می باشد باید در درس های خارج حوزه به این بحث به طور کامل و جامع پرداخته شود تا مردم از تحیر بیرون بیایند و حرام و حلال خدا را بدانند .
اگر حوزه علمیه نتواند شرایط زمان خود و جامعه خود را به درستی درک نماید خود به خود از رونق خواهد افتاد و مردم چون سابق به علما و روحانیون و طلاب مراجعه نخواهند کرد .
اولین اختراع توماس ادیسون در هیجده سالگی وی بود و او دستگاه شمارش آراء مکانیکی را اختراع کرد اما این اختراع او مورد استقبال جامعه و مردم قرار نگرفت از این رو ادیسون با خود عهد کرد که از این به بعد ابتدا شرایط زمان و مکان را بسنجد و مطابق با نیاز جامعه دست به اختراع بزند . ادیسون با رعایت این اصل مهم توانست بیش از 2000 اختراع در آمریکا و اروپا به نام خود ثبت نماید .
امام علی علیه السلام می فرماید :
حسب المرء... من عرفانه ، علمه بزمانه . برای ... آگاهی انسان همین بس که زمان خود را به شناسد . (2)
پی نوشت :
1-تحف العقول/ص 342
2-میزان الحکمه/ج5/ص36/ح7822
منابع:
1-تحف العقول / ترجمه صادق حسن زاده/آل علی / 1385
2-میزان الحکمه/محمدی ری شهری/انتشارات دارالحدیث/چاپ نهم/سال 1387
تدوین کننده اصلی : مهدی صدری ، گروه حوزه علمیه تبیان
