مرز موسیقی حلال و حرام در کلام آیت الله العظمی امام خامنه ای(حفظه الله)



من نمى‌توانم به‌طور مطلق بگویم که موسیقى اصیل ایرانى، موسیقى حلال است؛ نه، این طور نیست. بعضى خیال مى‌کنند که مرز موسیقى حلال و حرام، موسیقى سنّتى ایرانى و موسیقى غیرسنّتى است؛ نه، این‌طورى نیست.

به نقل از جهان، بیست و هشتمین جشنواره موسیقی فجر که اخیرا برگزار شد، میزبان خوانندگان بسیاری از اقصی نقاط ایران اسلامی بود. در همین رابطه سعی داریم، کاوشگر نگاه رهبر انقلاب در خصوص ظرفیت ها و چالش های موسیقی از نگاه رهبر معظم انقلاب باشیم.


آنچه در ادامه می خوانید گزیده ای از نگاه رهبر انقلاب به مقوله موسیقی است که در سنوات مختلف بیان شده است.


خواننده ی خوب جبهه ی مستضعفین کجاست؟ 

بنده گاهى اوقات که مى‌بینم نوجوانى را به تلویزیون مى‌آورند که از صداى خوبى برخوردار است، دلم مى‌لرزد که آیا بناست این نوجوان، فردا، پس فردا خواننده‌ى خوبِ جبهه‌ى مستضعفین و جبهه‌ى حق شود، یا قرار است به خود و مادر و پدرش پولى بدهند، بعد هم ببرندش و یک استودیوى مجّانىِ پر زرق و برق در اختیارش بگذارند و یکى دیگر بر خیل آدم‌هاىِ ناباب اضافه کنند؟ 
بیانات در دیدار هنرمندان و مسئولان فرهنگى کشور 
22/04/1373 


تذکر جدی به وزیر علوم دولت اصلاحات  

من به ایشون (دکتر معین) گفتم، من اعتراض دارم. یه چیزهایش عکس شده. یعنی الان در دانشگاه‌های کشور ترویج موسیقی میشه. نباید بشه. ترویج موسیقی یک کاریست بر خلاف مذاق اسلام. درسته که هر نوع موسیقی حرام نیست. اما ترویج موسیقی به این معنی نیست که می‌روند یک نوع موسیقی که حرام نیست را می‌گردند با دقت پیدا می‌کنند اون را تعلیم می‌دهند و ترویج می‌کنند. این نیست، بلکه درست عکس این است. در موارد بسیاری عکس این است. 
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با رئیس و اعضای شورای انقلاب فرهنگی  
1382/10/23 


بهترین خواننده و موسیقدان باید برای انقلاب باشد

براى تهیه و تنظیم آهنگ‌هاى انقلابى، آهنگ‌هاى اسلامى و طرح ارزش‌هاى اسلامى، از بهترین موسیقیدان‌ها و بهترین خوانندگان استفاده بشود. در این غزلیات، چه‌قدر چیزهاى خوب از این قبیل وجود دارد. 
بیانات در دیدار با اعضاى شوراى سیاستگذارى صدا و سیما 
14/12/1369 

  
موسیقی بهترین وسیله انتقال ادبیات 


وحدت نسل‌هاى مختلف، با ادبیات حاصل مى‌شود؛ یعنى با شعر، با کلام، با سخن. البته هنر - و یکى از اجزاى آن، یعنى همین موسیقى‌یى که شما گفتید - یکى از بهترین وسایل انتقال ادبیات است. 
بیانات در دیدار اعضاى گروه ادب و هنر صداى جمهورى اسلامى ایران‌ 
05/12/1370 


موسیقى یکى از حقایق عالم است 

موسیقى یکى از حقایق عالم است. حالا این موسیقى‌یى که جزو حقایق عالم است، آن چیزى نیست که انسان را از حقایق عالم غافل مى‌کند و در پندارها و خیالات و توهمات و احیاناً در شهوات غرق مى‌کند. 
بیانات در دیدار اعضاى گروه ادب و هنر صداى جمهورى اسلامى ایران‌ 
05/12/1370 


هویت ملی و اصالت ایرانی باید در موسیقی باشد 

از پخش‌ موسیقی‌ مبتذل‌ و لهوی‌ بویژه‌ آنچه‌ در این‌ رشته‌ی‌ هنری‌، فاقد هویت‌ ملی‌ و اصالت‌ ایرانی‌ است‌، پرهیز شود. موسیقی‌، ابزاری‌ است‌ که‌ می‌تواند حرام‌ و می‌تواند حلال‌ باشد. نوع‌ حلال‌ آن‌ بدرستی‌ شناسائی‌ و برابر نظرات‌ روشنگر امام‌ راحل‌(طاب‌ ثراه‌) در معرض‌ استفاده‌ قرار گیرد و در این‌ باره‌، بیشتر، از هنر اصیل‌ ایرانی‌ که‌ با ساخت‌ روحی‌ و عاطفی‌ مردم‌ ما همخوان‌ و همنوا است‌ کار گرفته‌ شود. 
انتصاب آقای‌ دکتر علی‌ لاریجانی‌ به‌ سمت‌ رئیس‌ سازمان‌ صداوسیما 
24/11/1372 


الهاء و غافل کردن از خدا در موسیقی لهوی 

ببینید، آن موسیقى‌یى که انسان را غافل مى‌کند و داخل خلسه‌ى شهوانى مى‌برد، حرام است؛ چه موسیقى ایرانى باشد، چه موسیقى فرنگى باشد، چه موسیقى هندى باشد، چه موسیقى عربى باشد؛ فرقى ندارد. آن چیزى که در اسلام ممنوع است، این است؛ حالا شما ببینید چگونه چنین موسیقى‌یى به‌وجود مى‌آید. البته این چیزى که من گفتم، جزو معیارهاى شناخته شده و جزو آن موضوعات حقوقى و فقهى ما نیست؛ من دارم لب و عصاره‌ى مطلب را به شما مى‌گویم. الهاء، یعنى کسى را غافل کردن و از خود بى‌خود کردن. غافل کردن از چه؟ انسان از درد دندان که غافل بشود، خوب است؛ این‌که بد نیست. الهاء، یعنى غافل کردن از آن جهت و هدف و حرکت و راه خودش، و به تعبیر اسلامى و دینى - که مربوط به همه‌ى ادیان است؛ این تنها مربوط به اسلام هم نیست - غافل کردن از خدا. 
بیانات در دیدار اعضاى گروه اجتماعى صداى جمهورى اسلامى ایران‌ 
۱۳۷۰/۱۱/۲۹ 


موسیقی لهوی ضد نوآوری است 


اینها هم همه‌اش دنبال چیزهاى عجیب و غریب قدیمى هستند و واقعاً نوآورى ندارند؛ اشکال کارشان این است! خیال مى‌کنند نوآورى همین است که مثلاً یک ذره مردم را به چیزهاى طرب‌انگیزِ لهوآمیزى سرگرم کنند؛ درحالى‌که موسیقى مى‌تواند لهوى نباشد. خود معناى لهو، یعنى غافل کننده. آیا خوب است که آدم غافل بشود؟ غفلت که چیز خوبى نیست. واقعاً این‌طور باور شده که موسیقى باید لهوآمیز باشد! لهو، یعنى غافل شدن. غافل شدن از چه؟ از همه چیز؛ در رأسش خدا، و بعد هم از زندگى غافل شدن، از هدف‌ها غافل شدن، از حرکت غافل شدن. آیا واقعاً موسیقى این است؟! موسیقى باید این‌طورى باشد؟! 
بیانات در دیدار اعضاى گروه دانش صداى جمهورى اسلامى ایران‌ 
15/11/1370 


موسیقی همراه با مسکرات! 

کسانى بوده‌اند که براى این‌که اصلاً از حقایق زندگى غافل بشوند، به موسیقى پناه مى‌بردند؛ اسلام این را نمى‌پسندد؛ اسلام مى‌خواهد ما را به متن زندگى برگرداند. اسلام، غافل شدن و غرق شدن و رفتن در توهمات و پندارها و گیج شدن و از حقایق زندگى غافل ماندن را اصلاً قبول ندارد و نمى‌پسندد. قاعدتاً آن‌طور موسیقى هم با مسکرات همراه است؛ یعنى مکمل هم هستند! این‌گونه موسیقى‌یى که من مى‌گویم، ضد آن است؛ اصلاً در جهت مقابل موسیقى لهوى است. موسیقى حلال، بیدار کننده و هشیار کننده است. 
بیانات در دیدار اعضاى گروه ادب و هنر صداى جمهورى اسلامى ایران‌ 
05/12/1370 


موسیقی اصیل ایرانی ِ حرام 

من نمى‌توانم به‌طور مطلق بگویم که موسیقى اصیل ایرانى، موسیقى حلال است؛ نه، این طور نیست. بعضى خیال مى‌کنند که مرز موسیقى حلال و حرام، موسیقى سنّتى ایرانى و موسیقى غیرسنّتى است؛ نه، این‌طورى نیست. 
بیانات در جلسه پرسش و پاسخ با جوانان 
 در دومین روز از دهه فجر (روز انقلاب اسلامى و جوانان) 
13/11/1377 

سه عیب عمده‌ى موسیقى قبل از انقلاب‌ 

موسیقىِ قبل از انقلاب، از لحاظ ارزشى، سه عیب عمده داشت... یکى این بود که در بخشى از موسیقی‌ها، در انتخاب مضمون و قالب، گرایش تند و میل شدیدى به ابتذال بود. قالب‌هاى موسیقى و زبان شعر، هر دو ایرانى بود؛ اما این تصنیف‌ها، هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ فنى مبتذل بود؛ به طورى که وقتى یک موسیقیدان مى‌دید آهنگ را این‌گونه مى‌شکنند و خراب مى‌کنند و از این وسایل، بد استفاده مى‌شود و در شکلهاى نامناسبى، از این و آن تقلید مى‌کنند، ناراحت بود.... 

عیب دوم این که گرایش شدیدى به موسیقى غربى بود. عیب سوم این بود که موسیقى سالم و سنتى و فنى کلاسیک ایرانى، در خدمت محتواهاى بد و فاسد کننده قرار مى‌گرفت. 

که از همه بدتر، آن اولى است، و از همه کم ضررتر، آن دومى است. یعنى گرایش به موسیقى غربى، چیز بدى است؛ اما نه به بدى صرف موسیقى ایرانى در راه‌هاى بد. اى بسا یک موسیقى غربى باشد که در آن، هیچ‌گونه ابتذال و فساد و زن‌بارگى و پستى و دنائت بشرى نیست؛ بنابراین، اگر چنین چیزى پیدا بشود، ولو غربى هم باشد، ایرادى ندارد. این، بهتر از آن موسیقى به اصطلاح سنتى است. 
بیانات در دیدار با اعضاى شوراى سیاستگذارى صدا و سیما 
14/12/1369 


خط کشی بین موسیقی حلال و حرام سخت است 

واقعاً یکى از مشکلات، این مسأله‌ى موسیقى است. خیلى سخت است که ما بتوانیم خطى بکشیم و بگوییم این‌جا مرز است؛ اما من مى‌خواهم بگویم که مصداقهاى واضح دارد. بین آن ساز و آواز حلال و طیب و طاهر، با آن ساز و آوازى که مکروه و یا حرام است، خط دقیقى نکشیده‌ایم که مثلاً بگوییم این یکى، این مقدارش که بالا رفت، یا این ساز که اضافه شد، خراب گردید. به این دقت نمى‌توانیم؛ اما بالاخره در این طیف وسیع، دو نقطه وجود دارد که یکى قطعاً حلال و یکى قطعاً حرام است. 
بیانات در دیدار با مسؤولان صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران‌ 
07/05/1369