آزمون شماره 5ادبیات فارسی (1)
الف) درک مطلب(4 نمره)
1- با توجّه به شعر زیر به پرسشها پاسخ دهید. (2 )
چون موسم حج رسید برخاست اشتر طلبید و محمل آراست
فرزند عزیر را به صد جهد بنشاند چو ماه در یکی مهد
آمد سوی کعبه سینه پر جوش چون کعبه نهاد حلقه در گوش
1-1) «محمل آراست» یعنی چه؟
پاسخ: کجاوه ی سفر را آماده کرد
1-2)در بیت دوم مجنون به چه چیزی تشبیه شده است؟
پاسخ: به ماه
1-3) بیت سوم در مورد چه کسی است؟
پاسخ: پدر مجنون
1-4)در بیت چهارم «حلقه در گوش کردن» به چه نکتهای اشاره دارد؟
پاسخ: به این نکته که در قدیم غلامان حلقهای را که نشانهی مالکیت صاحبشان بود به گوش داشتند. در ضمن به حلقهی در کعبه نیز اشاره دارد.
2- در مصراع «چو کشتی بادپا در رود افکند» منظور از «بادپا» چیست؟(5/0)
پاسخ: اسب تیزروی جلال الدّین
3- در شعر زیر «پاک کن» استعاره چیست؟(5/0)
«باز در آن هوای مهآلود / پاک کنهایی از ابر تیره / خطّ خورشید را پاک میکرد»
پاسخ: مزدوران شاه
4- منظور آل احمد از این که «زندگانی نیما بیتلاطم بود و خیالش تخت» چیست؟(5/0)
پاسخ: زندگی نیما آرام و خیالش راحت بود
5- با توجه به بیت « خدا آن ملّتی را سروری داد / که تقدیرش به دست خویش بنوشت» کدام ملّت شایستهی سروری و بزرگی هستند؟(5/0)
پاسخ: ملّتی که سرنوشت خود را خود رقم بزنند و خودشان برای امور کشور خود تصمیم بگیرند.
ب) معنی واژه(2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
1- همی خواست پیروزی و دستگاه پاسخ: قدرت و غلبه
2- آتشک غدر نکند و خیانت نیندیشد. پاسخ: مکر، بیوفایی
3- گفت برخیز تیغ و دشنه بیار پاسخ: خنجر
4- کافتاب نعمتم شد زیر میغ پاسخ: ابر سیاه
5- وظیفهی خود را خطیرتر از آن میبیند که تنها به آرایش جسم بپردازد. پاسخ: بزرگتر، مهمتر
6- قدیمترین مساجد نزدیک بود به دارالإماره پاسخ: پایتخت
7- از یال و غارب به زیر آمد پاسخ: میان دو کتف
8- مشروطه یعنی آسایش رعیّت پاسخ: مردم زیر دست فرمان روا
پ) معنی شعر و نثر(6 نمره)
1- ای خدا ای فضل تو حاجت روا. (25/0)
پاسخ: ای خدا ای که فضل و بخشش تو نیازهای ما را برآورده میکند.
2- دگرگونهتر باشد آیین ما. (25/0)
پاسخ: شیوهی ما اینگونه نیست.
3- ایا فرقهی فارغ از ننگ و نام(25/0)
پاسخ: ای گروه بیشرم و بیآبرو
4- طران بر خود گرفت که این کار را بکند.(25/0)
پاسخ: قطران قول داد که این کار را بکند.
5- منم آن تشنهی گهر برده بخت من زنده، بخت تو مرده(5/0)
پاسخ: من همان شخص تشنهای هستم که تو جواهراتم را ربودی.
6- و چون این بدانستی زفان را به خوبی و هنر آموختن خو کن. (5/0)
پاسخ: وقتی اینها را دانستی و فهمیدی زبانت را به سخنان خوب و آموختن فضیلت و معرفت عادت بده.
7- لباس انسان پرچم کشور وجود اوست.(5/0)
پاسخ: لباس انسان مانند پرچم یک کشور نشانهی هویّت و شخصیت اوست.
8- معلّم مرغان را گویا میکشید، گوزن را رعنا رقم میزد، خرگوش را چابک میبست. (75/0)
پاسخ: معلّم پرندهها را خیلی طبیعی نقّاشی میکرد (انگار آواز میخواندند) گوزن را زیبا میکشید و خرگوش را سریع و زیرکانه طرّاحی میکرد.
9- جامهای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن بدر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است(75/0)
پاسخ: لباسی که در راه وطن به خون صاحبش آغشته نشود باید آن را پاره کرد زیرا مایهی شرمندگی انسان و بیارزشتر از کفن است.
10- آبم نم باران است، فارغ از لب جویم تنگ است محیط آن، در باغ نمیرویم(1)
پاسخ: من با آب باران سیراب میشوم نیازی به روییدن در کنار جویبار ندارم محیط باغ برایم کوچک و محدود است برای همین در باغ نمیرویم.
11- لفظی که اعتقاد من است و مرا وجود لفظی که پیش هر سخنم آورد سجود(1)
پاسخ: زبانی که به آن اعتقاد دارم و وجودم به آن وابسته است. زبانی که در برابر هر سخنش به سجده میافتم.
ت) خودآزمایی (3 نمره)
1- نویسندهی درس «گلهایی که در نسیم آزادی میشکفد» کدام واقعهی روزگار ما را به شعر مانند کرده است؟(5/0)
پاسخ: انقلاب اسلامی را
2- «با تمام دل خود میگویم» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: یعنی از صمیم دل و با تمام وجود میگویم.
3- در غزل اجتماعی به چه مسایلی پرداخته میشود؟(5/0)
پاسخ: واقعیّات زندگی و مسائل سیاسی و اجتماعی
4- هلن کلر چه چیزهایی را برای خود نور خورشید دانسته است؟(5/0)
پاسخ: کتابهایش را نور خورشید و ادبیّات را بهشت موعود دانسته است.
5- به نظر جلال آل احمد فریاد نیما را در کجا میتوان شنید؟(5/0)
پاسخ: در شعرش
6- تنوّع در شیوهی معماری مساجد در کشورهای اسلامی ناشی از چیست؟(5/0)
پاسخ: ناشی از تنوّع و اختلاف نژاد اقوامی که سرزمین آنها به دست مسلمانان فتح شد.
ث) تاریخ ادبیّات و سبک شناسی(3 نمره)
1- در مصراع «چو ماهی در دهان آب رفتند» چه آرایههایی وجود دارد؟(25/0)
پاسخ: تشبیه ( یا: مراعات نظیر بین آب و ماهی)
2- ادبیّات نمایشی بیشتر در ................... و رم وجود داشته است. (25/0)
پاسخ: یونان باستان
3- نام دیگر قطعهی ادبی چیست؟(25/0)
پاسخ: نثر شاعرانه
4- یک شاعر معاصر تاجیک نام ببرید. (25/0)
پاسخ: عبید رجب
5- ادبیّات غنایی را تعریف کنید.(75/0)
پاسخ: گونهای از ادبیّات است که با زبانی نرم و لطیف و با استفاده از معانی عمیق و دقیق به بیان احساسات شخصی انسان میپردازد.
6- چهار پاره شامل چه نوع موضوعاتی است؟(5/0)
پاسخ: موضوعات غنایی و اجتماعی
7- هر یک از این کتابهای زیر از چه کسانی است؟(5/0)
الف) اتاق آبی: ب) پرستو در قاف:
پاسخ: الف) سهراب سپهری ب) علیرضا قزوه
8- در کدام دوره زبان شعر و نثر سادهتر و به زبان کوچه و بازار نزدیکتر میشود؟(25/0)
پاسخ: در دورهی مشروطه
ج)شعر حفظی(2 نمره)
1- روزی تر و خشک ما بسوزد .........آتش که به زیر دیگ سود است.........(5/0)
2- تو را من چشم در راهم .....شباهنگام........... / که میگیرند در ......شاخ تلاجن........ سایهها رنگ سیاهی / وزان دلخستگانت راست .......اندوهی........ فراهم / تو را ........من چشم در راهم............ (1)
3- گفتم دل رحیمت کی عزم صلح دارد .........گفتا مگوی با کس تا وقت آن درآید....... (5/0)
آزمون شماره 6ادبیات فارسی (1)
الف) معنی شعر و نثر(6 نمره)
1- از ان پس بسازید سهراب را. (25/0) پاسخ: بعد از آن قصد جان سهراب کنید.
2- مدّتی بود که پیرمرد افتاده بود. (25/0) پاسخ: مدتی بود که پیرمرد در بستر بیماری بود.
3- شوخ از تن خود باز کنیم. (25/0) پاسخ: چرک و آلودگی را از بدن خود پاک کنیم.
4- رنگ را نگارین میریخت. (25/0) پاسخ: رنگ را به زیبایی و هنرمندانه به کار میبرد.
5- ز نیک و بد اندیشه کوتاه کرد. (5/0) پاسخ: از نگرانی نیک و بد به روزگار درآمد.
6- جهان را بلندیّ و پستی تویی. (5/0)
پاسخ: بلندی و پستی جهان (آسمان یا عزّت و زمین یا ذلّت) از توست.
7- زفان را به هنر آموختن خو کن. (5/0) پاسخ: زبان را به آموختن هنر عادت بده
8- چون بسی ابلیس آدم روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست(75/0)
پاسخ: چون شیطانهای آدم نما (آدمهای شیطان صفت) بسیاری وجود دارد بنابراین هر کسی سزاوار دوستی نیست.
9- آمد سوی کعبه، سینه پرجوش چون کعبه نهاد حلقه در گوش(75/0)
پاسخ: (پدر مجنون) در حالی که مضطرب بود به سوی خانهی کعبه آمد و چون غلامی به خانهی خدا (به حلقهی در کعبه ) متوسّل شد.
10- آن کسی را که در این مُلک سلیمان کردیم ملّت امروز یقین کرد که او اهرمن است(1)
پاسخ: آن کسی را (محمد علی شاه) که در این سرزمین به عنوان سلیمان (حاکم) برگزیدیم اکنون ملبت اطمینان پیدا کرده است که او نه تنها سلیمان نیست بلکه اهریمن (شیطان) است.
11- از جلوهی سبز و سرخ طرح چمنی ریزم گشته است خُتن صحرا، از بوی دلاویزم(1)
پاسخ: من با نشان دادن برگ وگل خودف آب و رنگی به چمن میبخشم و صحرا به سبب بوی خوش و دلپذیر من مانند صحرای خُتن (صحرایی که آهوی مُشکین دارد) خوشبو شده است.
ب) معنی لغت(2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
1- توانی به من عطا فرما که در برابر گستاخ و مغرور زانوی دنائت خم نکنم.
پاسخ: پستی، کم همّتی
2- این جا آیینهی تجلّی همهی تاریخ است.
پاسخ: آشکار شدن، جلوه کردن
3- دو نفر از خَدمهی دربار دنبالهی لباس را در دست داشتند تا به زمین مالیده نشود.
پاسخ: جمع خادم، خدمتکاران
4- هر که در مَسلَخ گرمابه بود، همه بر پای خاسته بودند.
پاسخ: رخت کن حمّام
5- من میآموختم که چگونه پرندگان از مواهب طبیعت برخوردار میشوند.
پاسخ: جمع موهبت، بخششها
6- هنر معماری، مفهوم انتزاعی را با هدف انتفاعی در هم آمیخت.
پاسخ: ذهنی، آنچه در عالم خارج وجود ندارد ساختهی ذهنی آدمی است.
7- لفظی به رنگ لالهی دامان کوهسار / از تنگ شکّرست.
پاسخ: بار، تنگ شکر، بار شکر
8- دو دست را تا فراز کُلّه نمایان ساخت.
پاسخ: برآمدگی پشت پای اسب
پ) دانشهای ادبی(3 نمره)
1- با توجّه به عبارت «شب، شبی بیکران بود / دفتر آسمان پاره پاره» «آسمان» نماد چیست؟(5/0)
پاسخ: خوبیها و پاکیها
2- در بیت زیر مقصود از گوهر اوّل و دوّم چیست؟(5/0)
آمد آورد پیش خیر فراز گفت گوهر به گوهر آمد باز
پاسخ: گوهر اول: لعل گرانبها گوهر دوم: خیر (که مانند گوهر ارزشمند است)
3- مفهوم مصراع «غروب آفتاب خویشتن دید» چیست؟(5/0)
پاسخ: زندگی خود را در حال نابودی دید.
4- با توجّه به جملهی زیر لازمهی بزرگی چیست؟(5/0)
«بزرگی، خرد و دانش راست نه گوهر و تخمه را»
پاسخ: داشتن خرد و دانش
5- هلن کلر پس از بیماری به وسیلهی کدام یک از حواس پنجگانهی خود، با جهان خارج ارتباط داشت؟(25/0)
پاسخ: حس لامسه (بساوایی)
6- در درس «پیرمرد چشم ما بود» به نظر جلال، فریاد نیما را در کجا میتوان شنید؟(25/0)
پاسخ: در شعرش
7- اصطلاح «به روی بزرگوار خود نیاورده» کنایه از چیست؟(5/0)
پاسخ: اعتنا نکرد یا توجه نکرد.
ت) دانشهای ادبی(3 نمره)
1- سخن زیر دربارهی کیست؟(25/0)
«شاعر و متفکّر پاکستانی که به زبان فارسی مسلّط بود و به دو زبان فارسی و اردو شعر میسرود.»
پاسخ: محمد اقبال لاهوری
2- گزینهی مربوط به پدیدآورندهی هر اثر را در داخل کمانک قرار دهید: (75/0)
1) فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی الف) عبدالحسین زرّین کوب
2) با کاروان حلّه ب) سیّد مرتضی آوینی
3) پرستو در قاف ج) محمد رضا عبدالملکیان
د) غلامعلی حدّاد عادل
ه) علیرضا قزوه
پاسخ: 1) (د ـ غلامعلی حداد عادل) 2) ( الف ـ عبدالحسین زرّن کوب) 3) ( هـ ـ علیرضا قزوه)
3- برای سؤالات زیر پاسخ مناسب را انتخاب کنید: (5/0)
الف) «کمدی» کوششی است برای نشان دادن شکل عادی زندگی با همهی تضادها و تعارضهای آن.
صحیح غلط
ب) در سفرنامه، نویسنده به بیان حالات و احساسات خویش میپردازد. صحیح غلط
پاسخ: الف) غلط ب) غلط
4- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید: (1)
الف) گونهای از ادبیّات که بیانگر عواطف و آرزوهای انسان و غم و شادیهای اوست، ادبیّات ................ نام دارد.
ب) به غزلهایی که محتوایی که محتوای آنها بیشتر مسائل ...................... و ..................... است. «غزل اجتماعی» میگویند.
ج) قالب چهارپاره پس از ..................... در ایران ابداع شد و رواج یافت.
پاسخ: الف) غنایی ب) سیاسی ـ اجتماعی ج) مشروطه
5- کدام یک جزء ادبیات تعلیمی نوع دوم است؟(25/0)
الف) گلشن راز ب) کلیله و دمنه
پاسخ: گلشن راز
6- شاعر با استفاده از کلمههای «تفنگ، کوله بار و پوتین» چه آرایهای به کار گرفته است؟(25/0)
«من تفنگم در مشت / کوله بارم بر پشت / بند پوتینم را محکم میبندم.»
پاسخ: مراعات نظیر
ث) درک مطلب(4 نمره)
1- «اگر جان میخواهی، سهل است.» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: اگر میخواهی زنده بمانی، آسان است. (به تو امان میدهم)
2- با توجه به بیت «از این سدّ روان در دیدهی شاه / ز هر موجی هزاران نیش میرفت» منظور از «سدّ روان» چیست؟(5/0)
پاسخ: رودخانهی سند
3- «چارچار است» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: نام هشت روز زمستان که چهار روز ان آخر چلّه بزرگ و چهار روز آن چلّهی کوچک است یا ( هفتم تا دهم بهمن و یازدهم تا چهاردهم بهمن) یا ( از هفتم تا چهاردهم بهمن ماه) یا (اوج سرما) (ذکر یک مورد)
4- با توجه به بیت « از آن برد گنج مرا دزد گیتی / که در خواب بودم گه پاسبانی» به چه دلیل روزگار جوانی شاعر را ربوده است؟(5/0)
پاسخ: به این دلیل که هنگام مراقبت از ان در غفلت و بیخبری بوده است. یا (مصراع دوم بیت)
5- در عبارت «بعد از یک سال عَرض و عَرض کشی مرا به این آتش انداخت.» منظور از قسمت مشخص شده چیست؟(5/0)
پاسخ: مرتباً شکایت به دادگاه بردن
6- «راه دست خودش هم نیست.» کنایه از چیست؟(5/0)
پاسخ: کنایه از این که در ان کار مهارت ندارد.
7- با توجّه به مصراع« صافی ز چشمه جوید و شوخی ز آب جوی» شاعر زبان فارسی را، از چه جهاتی به چشمه و «آب جوی» مانند کرده است؟(5/0)
پاسخ: از جهت صافی، به چشمه و از جهت شوخی، به آب جوی
8- «هنوز دماغش هوای کوه را داشت.» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: هنوز حال و هوای زندگانی کوهستانی را در سر داشت.
ج) حفظ شعر(2 نمره)
1- تو را من چشم در راهم شباهنگام / که میگیرند در شاخ تلاجن ......سایهها....... رنگ .......سیاهی...... (5/0)
2- گَرَم یاد آوری یا نه، ........من از یادت نمیکاهم.........؛ تو را من چشم در راهم. (5/0)
3- بوی گل و بانگ .......مرغ........ برخاست هنگام ........نشاط....... و روز صحراست. (5/0)
4- فرّاش خزان ورق بیفشاند .........نقّاش صبا چمن بیاراست.............. (5/0)
آزمون 7
مدت امتحان: 80 دقیقه
الف) معنی و مفهوم شعر و نثر(6 نمره)
1- میخواهیم در میان ما حَکَم شوی. (25/0) پاسخ: میخواهیم میان ما داوری کنی
2- در آن دستی نازک داشت. (25/0) پاسخ: در آن مهارتی خاص داشت.
3- ده بیست نفر سوار با تیپ میآیند. (25/0)
پاسخ: ده بیست نفر سوار با آرایش نظامی میآیند.
4- هر یک لنگی کهنه پوشیده بودیم. (25/0) پاسخ: هر یک از ما جامهی حمّام (ازاری) کهنه پوشیده بودیم
5- هول عیّاریای کرده است. (5/0) پاسخ: کاری شگفت و مهم و خطرناک کرده است.
6- مردی از شرق برخاست / آسمان را ورق زد. (5/0)
پاسخ: امام خمینی به وطن بازگشت و اوضاع جامعه را دگرگون نمود.
7- مردم بیهنر، مادام بیسود باشند. (5/0) پاسخ: انسان بیفضیلت همواره بیفایده است.
8- تو مرا کشتی و خدای نکشت مقبل آن کز خدای گیرد پشت(75/0)
پاسخ: تو خواستی که من بمیرم و خداوند نخواست خوش شانس و خوشبخت آن کسی که از خدا کمک و یاری بخواهد یا ( خداوند به او کمک کند)
9- جوانی نکودار کاین مرغ زیبا نماند در این خانهی استخوانی(75/0)
پاسخ: مراقب جوانی خود باش (قدر جوانی را بدان) زیرا جوانی مانند پرندهای زیباست که در خانهی تن و جسم تو باقی نمیماند.
10- ولی چندان که برگ از شاخه میریخت دوچندان میشکفت و برگ میکرد(1)
پاسخ: هر سرباز مغولی که کشته میشد چندین نفر جای او را میگرفتند.
11- سوزنده چراغستم، در گوشهی این مأمن پروانه بسی دارم، سرگشته به پیرامن(1)
پاسخ: ( شاعر از زبان گل لاله میگوید: ) من مانند چراغی روشن و سوزان هستم که در گوشهای از این بیابان پناه گرفتهام و افراد زیادی همچون پروانه عاشق سرگشتهی من هستند.
ب) معنی واژه(2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
1- ز تنها سر، ز سرها خود افکند. پاسخ: کلاه جنگی
2- در نوای طوطیان حاذق بدی. پاسخ: ماهر، چیره دست
3- گوش پند نیوشان آواز او شنوده. پاسخ: پند شنو، پندپذیر
4- پلاس پارهای در پشت بسته از سرما.
پاسخ: جامهای پشمینه و ستبر که درویشان پوشند، نوعی گلیم
5- حلقههای اذکار در مساجد تشکیل مییافت. پاسخ: به یاد کسی آوردن
6- معلم مشوّش بود. پاسخ: آشفته و پریشان
7- زیب از بنفشه دارد و از نای بوی، بوی. پاسخ: آرایش، زیبایی
8- خوشبخت شدن، تمتّع محدود جسمانی میان تولّد تا مرگ نیست. پاسخ: برخورداری، بهرهمندی
پ) خود آزمایی(3 نمره)
1- هدف سهراب از لشگرکشی به ایران چه بود؟(5/0)
پاسخ: براندازی حکومت کاووس و بر تخت نشاندن رستم، براندازی افراسیاب و بر تخت نشستن خود سهراب
2- در عبارت «مادرم / آب و آیینه و قرآن در دست / روشنی در دل من میبارد.» شاعر به چه سنّتی اشاره دارد؟(5/0)
پاسخ: استفاده از آب و آیینه و قرآن به هنگام بدرقه کردن مسافر
3- بیت «از عمر من آنچه هست بر جای / بستان و به عمر لیلی افزای» کدام ویژگی مجنون را نشان میدهد؟(5/0)
پاسخ: از خود گذشتگی مجنون
4- جملهی «آن طرفش را فرّاشان میدانند و چوب دستیهای آنان» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: یعنی سر و کارت با فرّاشان است و کتک خوردن با چوب دستیهای آنها
5- هلن کلر چه چیزهایی را برای خود «نور خورشید» و «بهشت» دانسته است؟(5/0)
پاسخ: نور خورشید: کتاب، بهشت موعود: ادبیّات
6- منظور از جملهی «همچون مروارید در دل صدف کج و کولهای سالها بسته ماند.» چیست؟(5/0)
پاسخ: نیما مانند مرواریدی ارزشمند بود اما در طول سالها در میان مردم ناشناخته ماند.
ت) دانشهای ادبی(3 نمره)
1- گزینهی مربوط به پدیدآورندهی هر اثر را داخل کمانک قرار دهید: (75/0)
1) بحر در کوزه الف) نظامیگنجهای ب) محمد ابراهیم صفا
2) هفت پیکر ج) سهراب سپهری د) عبدالحسین زرّین کوب
3) پرستو در قاف ه) علیرضا قزوه
پاسخ: 1) (د ـ عبدالحسین زرّن کوب) 2) ( الف ـ نظامی گنجهای) 3) ( هـ ـ علیرضا قزوه)
2- برای سؤالات زیر پاسخ مناسب را انتخاب کنید: (5/0)
الف) نمونهای از ادبیّات نمایشی به شیوهی ایرانی که از دیرباز در رئای شهیدان کربلا اجرا میشده است. «نقّالی» نام دارد. صحیح غلط
ب) در ادبیّات تعلیمی نوع دوم، شاعر یا نویسنده میکوشد موضوعات آموزشی را با روش ساده و آسان به مخاطب بیاموزد. صحیح غلط
پاسخ: الف) غلط ب) صحیح
3- در مصراع «پیش آن خاک تشنه رفت چو باد» استعاره را بیابید.(25/0)
پاسخ: خاک تشنه
4- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.(1)
الف) شعر «در امواج سند» در قالب .................. سروده شده است.
ب) در شعر و نثر دورهی مشروطه واقعیّات زندگی و مسائل .................... و .................... باز گفته میشود.
ج) محمد اقبال لاهوری شاعر و متفکّر پاکستانی است که به دو زبان فارسی و ..................... شعر میسرود.
پاسخ: الف) چهارپاره (دوبیتی پیوسته) ب) سیاسی ـ اجتماعی ج) اردو
5- در بیت «بیستون بر سر راه است، مباد از شیرین! / خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید» بین کدام کلمهها آرایهی «مراعات نظیر» به کار رفته است؟(5/0)
پاسخ: بیستون، شیرین، فرهاد
ث) درک مطلب(4 نمره)
1- عبارت «نه کرسی فلک را از زیر پای قزل ارسلان بکشند.» چه مفهومی دارد؟(5/0)
پاسخ: یعنی گردن کشان را از قدرت بیندازند.( از تخت به زیر کشند)
2- مقصود از مصراع «نبود آگه از بخشش هور و ماه» چیست؟(5/0)
پاسخ: از ان چه سرنوشت برایش خواسته بود، خبر نداشت.
3- «ستارهمان از اوبل مطابق نیامد» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: ستارهی بختمان باهم برابر نشد = سرنوشت، ما را برای هم نخواست.
4- مقصود از عبارت «اسب از پهلو، اسبی خود را به کمال نشان میداد.» چیست؟(5/0)
پاسخ: کشیدن اسب از نیمرخ زیباتر است و تناسب اندام حیوان را بهتر نشان میدهد.
5- در عبارت «مرد پارسی هم دست تنگ بود و وسعتی نداشت که حال مرا مرمّتی کند.» منظور از قسمت مشخص شده چیست؟(5/0)
پاسخ: وضع مالی خوبی نداشت.
6- «خانهها درست از سینهی خاک درآمده بودند.» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: خانهها در زمین خاکی ساخته شده بودند.
7- مفهوم از عبارت «لفظی که از لطافت آن جان کند حضور» چیست؟(5/0)
پاسخ: زبانی که الفاظ آن به لطافت جان است.
8- مفهوم بیت «خانهای کو شود از دست اجانب آباد / ز اشک ویران کُنش آن خانه که بیت الحزن است» چیست؟(5/0)
پاسخ: به «بیگانهستیزی» شاعر اشاره دارد.
ج) شعر حفظی(2 نمره)
1- تو را من چشم در راهم .....شباهنگام......... / که میگیرند در .....شاخ.......... تلاجن سایهها رنگ سیاهی. (5/0)
2- وزان .......دل خستگانت راست اندوهی فراهم.......... ؛ / تو را من چشم در راهم. (5/0)
3- هر آدمیای که مُهر مِهرت در وی نگرفت .......سنگ خاراست........... (5/0)
4- روزی تر و ......خشک....... ما بسوزد آتش که به زیر ........دیگ......... سوداست. (5/0)
آزمون 8
مدت امتحان: 80 دقیقه
الف) معنی شعر و نثر (6 نمره)
1- وزو با من مگردان سخن. (25/0) پاسخ: از او دیگر با من سخن مگو
2- چوپان از ملازمان او بود. (25/0) پاسخ: چوپان از همراهان او (خیر ) بود
3- پیرمرد به جستجوی تسلّایی میرفت. (25/0) پاسخ: پیرمرد به دنبال یافتن آرامشی میرفت
4- سه ماه بود که موی سر باز نکرده بودیم.(25/0) پاسخ: سه ماه بود که موی سر را نتراشیده بودیم
5- مرا مشّاطهی صبح و زینت بخش ازهار مینامند. (5/0)
پاسخ: من را آرایشگر صبح و زینت بخش شکوفهها مینامند.
6- نکته گفتی با همه سوداگران. (5/0) پاسخ: (طوطی) با همهی مشتریان شوخی میکرد.
7- در این کار تعبیهای هست.(5/0) پاسخ: نقشهای از پیش برای این کار کشیده شده است.
8- گوید عدوی من / کاین شیوهی دری تو چون دود میرود. (75/0)
پاسخ: دشمن من میگوید که زبان فارسی در حال نابودی است.
9- بیچارگی ورا چو دیدند در چارهگری زبان کشیدند.(75/0)
پاسخ: (خویشان پدر مجنون) وقتی درماندگی او را مشاهده کردند برای چارهجویی به گفت و گو پرداختند.
10- بدان که مردم بیهنر، مادام بیسود باشد، چون مغیلان که تن دارد و سایه ندارد.(1)
پاسخ: بدان و آگاه باش که انسانهای بیفضیلت همیشه بیفایدهاند. مثل خارشتر که جسم دارد اما سایه ندارد.
11- هر صبح نسیم آید بر قصد طواف من آهوبرگان را چشم، از دیدن من روشن(1)
پاسخ: (لاله) میگوید:) صبحها نسیم به نیّت زیارت من میآید و (ان قدر زیبا هستم) که بچه اهوها از دیدن من خوشحال میشوند.
ب) معنی لغت(2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
12- تا با خاک اُنس نگیری، راهی به مراتب قُرب نداری پاسخ: نزدیکی
13- چنین گفت فرزند خیرالاَنام. پاسخ: بهترین مردم، لقب پیامبر (ص)
14- چنان که هستی برنشین و نزدیک من آی. پاسخ: سوار شو
15- خدا داند چه افسرها که رفته. پاسخ: تاج
16- در چنان بیغولهای آشنایی غنیمتی بود. پاسخ: کنج، گوشهای دور از مردم
17- در پیچ و تاب عرفانی اسلیمی، آدم چه کاره بود.
پاسخ: طرحهایی مرکّب از پیچ و خمهایی متعدد که شبیه عناصر طبیعت هستند.( شکل تغییر یافتهی کلمهی اسلامی)
18- تحصیل باید با فراغ بال و تأنّی انجام گیرد. پاسخ: آهستگی
19- حاکم جیره و مواجب این همه جمعیبت را از کجا میدهد؟
پاسخ: مقدار محدود از موادّ غذایی که به صورت مقرّری به کسی یا کسانی دهند.
پ) خودآزمایی (3 نمره)
20- در مصراع «تا چراغ از تو نگیرد دشمن» منظور از چراغ چیست؟(25/0)
پاسخ: ایمان، هدفف فرهنگ، وطن، آزادی
21- پیام اصلی درس «امواج سند» چیست؟(25/0)
پاسخ: دانستن قدر وطن و حفظ ان
22- «متّصل گردان به دریاهای خویش» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: (دانستن اندک ما را ) به دریای بیکران علم خود متصل کن. یا (دانش اندک ما را زیاد کن)
23- در بیت زیر منظور از «اهرمن» کیست؟(5/0)
آن کسی را که در این ملک، سلیمان کردیم ملّت امروز یقین کرد که او اهرمن است
پاسخ: محمد علی شاه
24- یکی از چهرههای روشن دل را که به پشتوانهی همّت و ارادهی خویش آثاری ارزشمند از خود به جا نهاده است، نام ببرید. (25/0)
پاسخ: هلن کلر، رودکی، طه حسین، ابوالعلای معرّی، دکتر محمد خزائلی
25- در مصراع زیر منظور از «گنج خداداد» چیست؟(25/0)
«شکر آزادی و آن گنج خداداد کنید.»
پاسخ: آزادی (وطن)
26- «میخواهم بحر را در کوزهای بریزم» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: میخواهم ان همه عظمت را در چند سطر خلاصه کنم.
27- منظور از « لباس انسان پرچم کشور وجود اوست» چیست؟(5/0)
پاسخ: یعنی لباس انسان، پرچمی است که او بر سر در خانهی وجود نصب کرده است و با آن اعلام میکند که از کدام فرهنگ تبعیّت میکند.
ت) دانشهای ادبی (3 نمره)
28- این سخن دربارهی کیست؟ «شعر او ساده و بیآلایش و لبریز از مفاهیم عرفانی است. او با فرهنگ مشرق زمین آشنایی فراوان داشت. نقّاشیهای او هم چون شعرش زیبا و عمیق و چشم نواز است.» (25/0)
پاسخ: سهراب سپهری
29- گزینهی مربوط به پدید آورندهی هر اثر را داخل کمانک قرار دهید: (75/0)
1) مثل چشمه، مثل رود الف) محمد ابراهیم صفا ب) قیصر امین پور
2) سیاحت نامهی ابراهیم بیگ ج) زینالعابدین مراغهای د) غلامعلی حداد عادل
3) سرّ نی ه) عبدالحسین زرّن کوب
پاسخ: 1) (ب ـ قیصر امین پور) 2) (ج ـ زین العابدین مراغهای) 3) ( هـ ـ عبدالحسین زرّن کوب)
30- برای سؤالات زیر پاسخ مناسب را انتخاب کنید: (5/0)
الف) در شعر و نثر دورهی مشروطه احساسات عاشقانه، مذهبی، عرفانی و وصف طبیعت باز گفته میشود.
صحیح غلط
ب) دوبیتی پیوسته از چند بند هم وزن تشکیل شده است. هر بند شامل چهار مصراع است و مصراعهای زوج آن هم قافیهاند. صحیح غلط
پاسخ: الف) غلط ب) صحیح
31- جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید: (75/0)
الف) نوشتهای که نویسنده در ان به بیان حالات و احساسات خویش میپردازد ................. نام دارد.
ب) منظومههای بزمی نظامی و عمدهی سرودههای معاصر از نوع ادبیّات .................... است.
ج) «کلیله و دمنه» جزء ادبیّات تعلیمی نوع ..................... است.
پاسخ: الف) حسب حال ب) غنایی ج) اوّل
32- کدام شاعران به جای سخن گفتن از عشق و تغزّلات سنّتی به بیان مسائل اجتماعی پرداختهاند؟
(دو مورد) (5/0)
پاسخ: ملک الشّرای بهار، عارف قزوینی، عشقی، فرّخی یزدی و ...
33- در بیت «حالی آن لعل آبدار گشاد / پیش آن ریگ آبدار نهاد» استعاره را مشخص کنید. (25/0)
پاسخ: ریگ آبدار
ث) درک مطلب (4 نمره)
34- در بیت «خرامان بشد سوی آب روان / چنان چون شده باز جوید روان» مقصود از روان «اوّل» و «دوم» چیست؟(5/0)
پاسخ: روان اوبل: رونده، جاری روان دوم: روح، جان
35- با توجه به عبارت «صورت جوانی که خونش است، گل انداخته.» منظور از قسمت مشخص شده چیست؟(5/0)
پاسخ: سرخ شده است
36- «ما را به رونگاری آن مینشاند» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: ما را به کشیدن از روی آن طرح موظّف میکرد.
37- با توجه به مصراع «بدانی قدر و بر هیچش نبازی» شاعر از مخاطب خود چه انتظاری دارد؟(5/0)
پاسخ: قدر وطن را بدانید و آن را خوار نشمارید یا ( آن را به آسانی از دست ندهید)
38- با توجه به ابیات زیر به سؤالات پاسخ دهید:
«جوانی نکودار کاین مرغ زیبا نماند در این خانهی استخوانی
متاعی که من رایگان دادم از کف تو گر میتوانی مده رایگانی»
الف) منظور از «خانهی استخوانی» چیست؟(25/0) پاسخ: منظور جسم (تن) است
ب) کدام واژه استعاره از «جوانی» است؟(25/0) پاسخ: متاع
39- مقصود از عبارت «الهی همیشه نان سواره باشد و او پیاده» چیست؟(5/0)
پاسخ: همیشه در جست و جوی نان باشد و به آن نرسد یا (همیشه گرسنه و بدبخت بماند)
40- «هنر معماری، مفهوم انتزاعی را با هدف انتفاعی درهم آمیخت» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: هنر معماری مفاهیم مجرّد و ذهنی را برای انسان ملموس و عینی کرد.
41- با توجّه به عبارت «در چشم او که خود چشم زمانهی ما بود، آرامشی بود» چرا جلال آل احمد، نیما را چشم زمانهی خود میداند؟(5/0)
پاسخ: زیرا نیما چشمی بیدار در روزگار جلال بود و یا چون چشم عزیز بود.
ج) حفظ شعر(2 نمره)
42- مارا باغ و .......بوستان......... نیست هر جا که تویی ......تفرّج........ آن جاست(5/0)
43- .......گویند نظر به روی خوبان............ نهی است، نه این نظر که ما راست(5/0)
44- شباهنگام، در ان دم، که برجا، ......درّهها چون مرده ماران خفتگاناند.......... ؛(5/0)
45- در آن ......نوبت....... که بندد دست نیلوفر به پای سرو کوهی .....دام........ / گَرَم یاد آوری یا نه، من از یادت نمیکاهم. (5/0)
آزمون 9
مدت امتحان: 90 دقیقه
الف) معنی شعر و نثر(6 نمره)
اشعار و عبارات زیر را به نثر روان برگردانید.
1- دیگر در آن ذی حیاتی نفس نمیکشد.(25/0) پاسخ: دیگر در آن موجود زندهای وجود ندارد.
2- میخواهیم در میان ما حَکَم شوی. (25/0) پاسخ: میخواهیم در میام ما داوری کنی
3- ده بیست نفر سوار با تیپ میآیند. (25/0) پاسخ: ده بیست نفر سوار با آرایش نظامی میآیند.
4- مردمی که تمام عمر در لاک خودشان بودهاند. (25/0)
پاسخ: مردی که در فکر زندگی روزمرّه و مشکلات خود بودهاند.
5- بنای زندگی بر آب میدید.(5/0) پاسخ: زندگی خود را در حال نابودی میدید.
6- از جلوهی سبز و سرخ طرح چمنی ریزم. (5/0)
پاسخ: من با نشان دادن برگ و گل خود آب و رنگی به چمن میبخشم
7- دو استر به دست آور که تو این جایگاه گستاخی. (5/0)
پاسخ: دو قاطر پیدا کن چون تو با این محل آشنایی داری
8- چون رایت عشق آن جهان گیر شد چون مه لیلی آسمان گیر(75/0)
پاسخ: وقتی آوازهی عشق مجنون مانند زیبایی لیلی در جهان پیچید.
9- کار پاکان را قیاس از خود مگیر گرچه ماند در نبشتن شیر و شیر (75/0)
پاسخ: کار و عمل مردان حق را با کار و عمل خود مقایسه نکن هر چند دو کلمهی شیر جانور و شیر خوراکی در نوشتن یکسان هستند.
10- چو سهراب شیر اوژن او را بدید ز باد جوانی دلش بردمید(1)
پاسخ: وقتی سهراب شیرافکن رستم را دید، از غرور جوانی به هیجان آمد.
11- جهد کن که اگر چه اصیل و گوهری باشی، گوهر تن نیز داری که گوهر تن از گوهر اصل بهتر بود.(1)
پاسخ: تلاش کن که اگر چه دارای نژاد عالی باشی ارزش وجودی هم داشته باشی زیرا داشتن ارزش وجودی از نزاد عالی برتر است.
ب) معنی لغت (2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
معنی لغات مشخص شدهی زیر را بنویسید.
12- مرا مشّاطهی صبح و زینت بخش ریاحین و ازهار مینامند.
پاسخ: شکوفهها
13- تا با خاک انس نگیری، راهی به مراتب قرب نداری.
پاسخ: نزدیکی
14- تو پور گو پیلتن رستمی ز دستان سامی و از نیرمی
پاسخ: زال (پدر رستم)
15- ازدحام است و مهربانی. پاسخ: انبوهی (بسیار جمعیّت)
16- زیب از بنفشه دارد و از نازبوی بوی. پاسخ: آرایش (زیبایی)
17- از سعی کسی منّت بر خود نپذیرم من قید چمن و گلشن بر خویش نگیرم من
پاسخ: وابستگی
18- پیرمرد شندرغازی از وزارت فرهنگ میگرفت که صرف و خرج خانهاش میشد.
پاسخ: پولی اندک و ناچیز
19- من و برادرم هر یک لنگی کهنه پوشیده بودیم و پلاس پارهای در پشت بسته از سرما.
پاسخ: جامهای پشمینه و ستبر که درویشان پوشند. یا نوعی گلیم
پ) خود آزمایی(3 نمره)
20- در شعر «شب، شبی بیکران بود / دفتر آسمان پاره پاره» «شب» نماد چیست؟(25/0)
پاسخ: ظلم و ستم
21- در بیت زیر، «ریگ آبدار» کیست؟(25/0)
حالی آن لعل ابدار گشاد پیش آن ریگ آبدار نهاد
پاسخ: شر
22- در بیت زیر، منظور از «بکوشیم» چیست؟(25/0)
بکوشیم فرجام کار آن بود که فرمان و رای جهانبان بود
پاسخ: بجنگیم
23- در شعر «با تمام دل خود میگویم / تا چراغ از تو نگیرد دشمن» کدام عبارت معادل «از صمیم قلب» است؟(25/0)
پاسخ: با تمام دل
24- منظور از «گلهایی که در نسیم ازادی میشکفد» چیست؟(5/0)
پاسخ: اندیشههایی که با فرا رسیدن آزادی بارور میشود.
25- معادل امروزی عبارات زیر چیست؟(5/0)
الف) بخواستم رفت
ب) برنشین
پاسخ: الف) میخواستم بروم ب) سوار شو
26- منظور از جملهی «همچون مروارید در دل صدف کج و کولهای سالها بسته ماند.» چیست؟(5/0)
پاسخ: انسان ارزشمندی بود که در جامعهی خودش ناشناخته ماند.
27- منظور هلن کلر از این جمله: «در این راه بارها به عقب میلغزیدم، کمی جلو میرفتم، سپس امیدوار میشدم.» چیست؟(5/0)
پاسخ: بارها شکست میخوردم ولی تلاش میکردم و امیدوار میشدم.
ت) درک مطلب (4 نمره)
28- در عبارت: «اما پنج نهانی چون اندیشه و یاد گرفتن و نگاه داشتن و تخیّل کردن و تمیز و گفتار.» (5/0)
الف) «یاد گرفتن» در متون قدیم به چه معنی بوده است؟
ب) وازهی «یاد گرفتن» با کدام یک از گزینههای مقابل مترادف است؟
1) اندیشه 2) نگاه داشتن 3) تخیّل کردن 4) تمیز
پاسخ: الف) به خاطر سپردن ب) گزینهی (2) نگاه داشتن
29- در بیت: «قطرهی علم است اندر جان من / وارهانش از هوا وز خاک تن: (5/0)
الف) چرا علم به قطره تشبیه شده است؟ ب) منظور از «خاک تن» چیست؟
پاسخ: الف) به دلیل ناچیز بودن آن ب) هوا و هوس (خواهشهای جسمانی)
30- در شعر: گرچه گاهی شهابی / مشقهای شب آسمان را / زود خط میزد و محو میشد. (5/0)
الف) «شهاب» استعاره از چه کسانی است؟ ب) منظور از «خاک تن» چیست؟
پاسخ: الف) مبارزان ب) آنها را میکشتند
31- در بیت: دلیر جوان سر به گفتار پیر / بداد و ببود این سخن دلپذیر: (5/0)
الف) «پیر» کیست؟ ب) منظور از «سربدار» چیست؟
پاسخ: الف) رستم ب) پذیرفت
32- در بیت زیر چرا شاعر امواج سند را به سیماب تشبیه کرده است؟(5/0)
در آن سیماب گون امواج لرزان خیال تازهای در خواب میدید
پاسخ: به دلیل سفیدی و بیقراری امواج
33- با توجه به عبارت زیر، چرا در سنّت نگارگری شرق، معمولاً نقشها از پهلو کشیده میشد؟(5/0)
«صاد» هرگز جانوری جز از پهلو نکشید. خلف صدق نیاکان هنرور خود بود و نمایش نیم رخ زندگان رازی در برداشت و از سر نیازی بود.
پاسخ: به دلیل انتخاب زاویهی ساده
34- در عبارت زیر، منظور از قسمت مشخص شده چیست؟(5/0)
در چشم او که خود چشم زمانهی ما بود، آرامشی بود که گمان میبردی شاید به حق از سر تسلیم است.
پاسخ: چشمی بیدار در روزگار ما بود. یا چون چشم عزیز بود.
35- مفهوم کلّی مصراع دوم بیت زیر را بنویسید. (5/0)
چون بسی ابلیس آدمروی است پس به هر دستی نشاید داد دست
پاسخ: نباید به هر کسی اطمینان کرد.
ث) دانشهای ادبی(3 نمره)
36- مولوی مطالب نغز و لطیف عرفانی و اخلاقی را به شیوهی ......................... بیان کرده است.(5/0)
پاسخ: تمثیل
37- تذکره به چه نوع نوشتهای گفته میشود؟(25/0)
پاسخ: (یادداشت) زندگی نامهی شعرا و دانشمندان
38- کدام واژه در بیت زیر «مشبّه» است؟(25/0)
چو رستم ز دست وی آزاد شد بسان یکی تیغ پولاد شد
الف) رستم ب) دست پ) آزاد
پاسخ: الف) رستم
39- در بیت زیر «استعاره» را بیابید و مفهوم آن را بنویسید.(5/0)
متاعی که من رایگان دادم از کف تو گر میتوانی مده رایگانی
پاسخ: استعاره : متاغ / مفهوم آن: جوانی
40- «تراژدی» چیست؟(5/0)
پاسخ: ترازدی تصویر ناکامی اشخاص برجسته است.
41- دو ویژگی کتاب «قابوس نامه» را بنویسید. (5/0)
پاسخ: زبان ساده، بیان گیرای آمیخته با جاذبههای داستانی یا وسعت اطّلاعات آن.
42- هر یک از کتابهای روبهرو از کیست؟(5/0) الف) داستانهای دلانگیز ادبیّات فارسی ب) با کاروان حلّه
پاسخ: الف) دکتر زهرا کیا (ناتل خانلری) ب) دکتر عبدالحسین زرّن کوب
ج) شعر حفظی (2 نمره)
جاهای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
43- آب زنید راه را هین که ....نگار میرسد.............. مژده دهید باغ را ....بوی بهار میرسد.....(5/0)
44- گفتم غم تو دارم، گفتا غمت سرآید گفتم که ....ماه من شو......... گفتا اگر .....برآید........ (5/0)
45- نالیدن بیحساب ......سعدی....... گویند خلاف ......رأی داناست......... (5/0)
46- شباهنگام، در آن دم که برجا، درّهها چون مرده ماران خفتگاناند؛ .......در آن نوبت که بندد دست نیلوفر به پای سرو کوهی دام........ گَرَم یاد آوری یا نه، من از یادت نمیکاهم، تو را من چشم در راهم. (5/0)
آزمون 10
مدت امتحان: 90 دقیقه
الف) معنی شعر و نثر (6 نمره)
اشعار و عبارت زیر را به نثر روان برگردانید.
1- همه با هم دم گرفتیم. پاسخ: همه با هم، هم صدا شدیم.
2- معلّم رنگ را نگارین میریخت. پاسخ: معلّم رنگ را زیبا و هنرمندانه به کار میبرد
3- وای بر جان تو که بدگهری. پاسخ: وای بر تو که انسان بد ذاتی هستی
4- ما را از آن نامی بود. پاسخ: به وسیلهی آن به شهرت برسیم
5- به شدّتی که از روزگار پیش آید، نباید نالید. پاسخ: از سختیهای روزگار نباید شکایت کرد.
6- ز نیک و بد اندیشه کوتاه کرد. پاسخ: از نگرانی نیک و بد روزگار به درآمد
7- در آن دریای خون در قرص خورشید غروب آفتاب خویشتن دید
پاسخ: در غروب خورشید پایان زندگی خود را مشاهده کرد.
8- جوانی نکودار کاین مرغ زیبا نماند در این خانهی استخوانی
پاسخ: قدر دوران جوانیات را بدان؛ زیرا جوانی هم چون مرغی زیباست که در کالبد جسم باقی نمیماند.
9- پدر را نباید که داند پسر که بندد دل و جان به مهر پدر
پاسخ: پسر نباید پدرش را بشناسد تا به او علاقهمند نگردد و محبّت او بر دلش ننشیند.
10- بیستون بر سر راه است مباد از شیرین خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید
پاسخ: مشکلات فراوانی بر سر راه آزادی وجود دارد؛ بنابراین نباید به آزادی خواهان اخبار ناامید کننده بدهید و آنها را دل سرد کنید.
11- جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسی ز ابدال حق آگاه شد
پاسخ: مردم جهان از چنین سنجشها و قیاسهای ناروایی به گمراهی افتادند کمتر کسی است که مردان حق را بشناسد و به مرتبهی آنها پی ببرد.
ب) معنی لغت(2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
معنی لغات مشخص شدهی زیر را بنویسید.
12- زمانه بیامد نبودش توان. پاسخ: اجل، مرگ
13- با حفظ اعتدال از افراط و تفریط مصون بمانیم. پاسخ: میانهروی
14- گذشتها هیچگاه به ختام نرسد. پاسخ: آخر کار، فرجام
15- لوای ستم بر تو شد استوار. پاسخ: پرچم
16- شراب بسیار بر خود پیمود. پاسخ: پیمانه کرد، در جام ریخت
17- تحصیل باید با فراغ بال و تأنّی انجام گیرد. پاسخ: آهستگی
18- اصلاً با ادب شهرنشینی اُخت نشده بود. پاسخ: مأنوس
19- زیب از بنفشه دارد و از نازبوی بوی. پاسخ: ریحان
پ) خودآزمایی(3 نمره)
20- معادل امروزی «فرو بریم» (بگذار تا فردا داری در میدان فرو بریم.) و «قفا زدن» را بنویسید. (5/0)
پاسخ: برپا کنیم یا بسازیم / پس گردنی زدن
21- در شعر زیر مقصود از «روشنی در دل من میبارد» چیست؟ نهاد آن کدام است؟(5/0)
«مادرم / آب و آیینه و قرآن در دست / روشنی در دل من میبارد.»
پاسخ: نور ایمان و معنویّت را منتقل میکند/ روشنی
22- با توجه به قطعهی «مسافر» که در زیر آمده است، شاعر به کجا میخواهد سفر کند؟(5/0)
«دلم میخواهد بر بالهای باد نشینم و آنچه را که پروردگار جهان پدید آورده، زیر پا گذارم تا مگر روزی به پایان این دریای بیکران رسم و بدان سرزمین که خداوند، سر حدّ جهان خلقتش قرار داده، فرود آیم.»
پاسخ: آخر دنیا
23- شاعر در دو بیت آغازین شعر «در امواج سند» غروب خورشید را به تصویر کشیده است. این غروب بیانگر چیست؟(5/0)
پاسخ: نابودی خوارزمشاهیان یا بیانگر جنگ خونینی است که به زودی رخ خواهد داد و حکایت از مرگ و نیستی دارد. یا ایجاد فضای مناسب غم انگیز برای داستان.
24- در بیت «ولی با من بگو آن دیدهور کیست / که خاری دید و احوال چمن گفت» از نظر شاعر «دیدهرو» چه خصوصیّتی دارد؟(5/0)
پاسخ: مثبت اندیش است. یا «با دیدن بدیها به خوبیها اشاره میکند.»
25- مفهوم عبارت «راه دست خودش هم نیست» را بنویسید.(5/0)
پاسخ: در آن کار مهارت نداشت.
ت) درک مطلب(4 نمره)
26- با توجّه به ابیات: (5/0)
از خدا جوییم توفیق ادب بیادب محروم شد از لطف رب
بیادب تنها نه خود را داشت بد بلکه آتش در همه آفاق زد
الف) چه کسی ظرفیّت پذیرش لطف خداوند را ندارد؟ ب) کدام واژه در بیت دوم استعاره از ظلم و ستم است؟
پاسخ: انسان بیادب ب) آتش
27- در بیت زیر، کدام وازهها به ترتیب مفهوم عزّت و ذلّت را میرساند؟(5/0)
«جهان را بلندی و پستی تویی ندانم چهای هر چه هستی تویی»
پاسخ: بلندی و پستی
28- در شعر زیر «مردی از شرق برخاست / آسمان را ورق زد»(5/0)
الف) کدام واقعهی تاریخی کشور ما به تصویر کشیده شده است؟ ب) منظور از «مرد» کیست؟
پاسخ: الف) انقلاب اسلامی ایران ب) امام خمینی
29- آیهی «اَلا بِذّکر الله تَطمَئّنُّ القُلوب» با کدام عبارت زیر ارتباط معنایی دارد؟(5/0)
الف) انها چه انسی با خاک گرفتهاند، خاک، مظهر فقر مخلوق در برابر غنای خالق است.
ب) حال آنکه در معرکهی قلوب مجاهدان خدا، آرامشی که حاصل ایمان است؛ حکومت دارد.
پاسخ: گزینهی ب
30- با توجّه به عبارت زیر، اهداف ناصرخسرو را از نوشتن نامه به وزیر بنویسید. (5/0)
من از بدحالی و برهنگی شرم داشتم و رفتن مناسب ندیدم؛ رقعهای نوشتم و عذری خواستم و گفتم: «که بعد از این به خدمت رسم» و غرض من دو چیز بود: یکی بینوایی؛ دویم تصوّر شود که مرا در فضل مرتبهای است زیادت.»
پاسخ: یکی : بینوایی و دیگری: نشان دادن فضل و دانش خود به وزیر
31- در عبارت «چهار تا وکیل حسابی هم که داریم، بیچارهها از ناچاری چارچنگول روی قالی رماتیسم میگیرند.» منظور از عبارت مشخص شده چیست؟(5/0)
پاسخ: جایشان روی صندلیهای هیأت رئیسه نیست و روی فرش مینشینند لذا نظرشان هم اعتباری ندارد.
32- با توجّه به ابیات زیر، به پرسشهای داده شده پاسخ دهید. (5/0)
از عمر من آنچه هست برجای بستان و به عمر لیلی افزای
میداشت پدر به سوی او گوش کاین قصّه شنید گشت خاموش
دانست که دل اسیر دارد دردی نه دواپذیر دارد
الف) «دل اسیر داشتن» یعنی چه؟ ب) عکسالعمل پدر مجنون پس از شنیدن قصّهی عشق فرزندش چه بود؟
پاسخ: الف) گرفتار عشق شدن ب) خاموش شدن یا سکوت کرد
33- نویسنده در متن «جهد کن اگرچه اصیل و گوهری باشی، گوهر تن نیز داری؛ که گوهر تن از گوهر اصل بهتر بود.» به چه نکتهی مهمّی اشاره دارد؟(5/0)
پاسخ: کسب علم و دانش از داشتن اصل و نسب با ارزشتر است.
ث) دانشهای ادبی(3 نمره)
34- کدام نوع ادبی، ویژگی تخیبل بودن، شکل داستانی و وجود انسانهای آرمانی را دربر دارد؟(25/0)
الف) غنایی ب) حماسی
پاسخ: گزینهی ب (حماسی)
35- در ادبیّات نمایشی غرب، تجسّم عیوب و رذیلتهای اخلاقی به گونهای که مایهی خنده باشد، .................. نام دارد. (25/0) پاسخ: کمدی
36- کدام یک از کتابهای مقابل از نظر نوع ادبیّات تعلیمی با بقیه تفاوت دارد؟(25/0)
الف) بوستان ب)گلستان پ) گلشن راز ت) قابوس نامه
پاسخ: گزینهی(پ) (گلشن راز)
37- در بیت زیر، یک نمونه مراعات نظیر پیدا کنید.(25/0)
«یاد از این مرغ گرفتار کنید ای مرغان چون تماشای گل و لاله و شمشاد کنید»
پاسخ: گل و لاله و شمشاد
38- یکی از ویژگیهای ادبیّات دورهی مشروطه را بنویسید. (5/0)
پاسخ: 1- سادگی زبان شعر و نثر 2- کم شدن واژههای نا آشنای عربی 3- نزدیک شدن به زبان مردم کوچه بازار 4- وارد شدن مثلها، اصطلاحات و قصّهها در ادبیّات 5- کاهش عبارات پیچیده و طولانی 6- وارد شدن مسائل سیاسی و اجتماعی و واقعیّات زندگی 7- افزایش طنز و نقد سیاسی و اجتماعی 8- پدید آمدن داستان نویسی به شیوهی جدید 9- نمایش نامه نویسی به تقلید از اروپاییان.
39- نویسندهی هر یک از آثار زیر را نام ببرید. (5/0)
الف) مثل چشمه مثل رود ب) بحر در کوزه
پاسخ: الف) قیصر امین پور ب) عبدالحسین زرّن کوب
40- هر یک از عبارتهای زیر کدام اثر ادب فارسی را معرّفی میکند؟(5/0)
الف) کتابی ادبی و عرفانی با بیست و شش هزار بیت و شش دفتر، که مطالب نغز و لطیف عرفانی ـ اخلاقی را با شیوهی تمثیل و حکایت بیان کرده است.
ب) این اثر، مجموعهی مقالات سیاسی ـ انتقادی دهخدا را در بر دارد؛ که به زبان طنز و با نثری ساده نوشته شده است.
پاسخ: الف) مثنوی معنوی ب) چرند و پرند
41- با توجّه به ابیات زیر: (5/0)
حالی آن لعل آبدار گشاد پیش آن ریگ آبدار نهاد
گفت مردم ز تشنگی دریاب آتشم را بکش به لختی آب
الف) شعر بالا در چه قالبی سروده شده است؟ ب) یک استعاره در ان پیدا کنید.
پاسخ: الف) مثنوی ب) ریگ یا آتش
ج) حفظ شعر(2 نمره)
جاهای خالی را با کلمات مناشب پر کنید.
42- رونق باغ میرسد ......چشم و چراغ میرسد........ ........غم به کناره میرود........ مه به کنار میرسد(5/0)
43- گفتم ز .....مهرورزان....... رسم وفا بیاموز گفتا ز .....خوبرویان........ این کار کمتر آید(5/0)
44- هر آدمیای که مُهر مهرت .......در وی نگرفت سنگ خاراست............. (5/0)
45- تو را من چشم در راهم شباهنگام / که میگیرند در شاخ .......تلاجن....... سایهها رنگ سیاهی / وزان ...دلخستگانت..... راست اندوهی فراهم. (5/0)
آزمون 11
مدت امتحان: 80 دقیقه
الف) معنی شعر و نثر(6 نمره)
1- در این کار تعبیهای هست.(25/0)
پاسخ: برای این کار نقشهای از قبل کشیده شده است.
2- شوخ از خود باز کنیم. (25/0)
پاسخ: چرک و آلودگی را از خود دور کنیم.
3- میخواهیم در میان ما حَکَم شوی. (25/0)
پاسخ: میخواهیم در میان ما داوری کنی.
4- مدّتی بود که پیرمرد افتاده بود. (25/0)
پاسخ: مدّتی بود که پیرمرد مریض و ناتوان شده بود.
5- چو سهراب شیر اوژن او را بدید ز باد جوانی دلش بر دمید(5/0)
پاسخ: وقتی سهراب شیرافکن او را دید، از غرور جوانی دلش به هیجان آمد.
6- بیچارگی ورا چو دیدند در چارهگری زبان کشیدند(5/0)
پاسخ: وقتی درماندگی و ناتوانی او را دیدند، برای پیدا کردن چارهای با هم صحبت کردند.
7- بدان که مردم بیهنر مادام بیسود باشد چون مغیلان که تن دارد و سایه ندارد. (5/0)
پاسخ: آگاه باش و بدان که انسان بیفضیلت همیشه بدون فایده است. مانند خارشتر که جسم بزرگی دارد ولی سایه ندارد.
8- قطرهی علم است اندر جان من وارهانش از هوا وز خاک تن(75/0)
پاسخ: آن دانش اندکی که در وجود من است. از هوا و هوس و اسارت تن رهایی بخش.
9- بدان شمشیر تیز عافیت سوز در آن انبوه کار مرگ میکرد(75/0)
پاسخ: با آن شمشیر تیز و کشنده، در آن شلوغی مانند مرگ بود که مغولان را میکشت.
10- خانهای کو شود از دست اجانب آباد ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است(1)
پاسخ: خانهای که به دست بیگانگان آباد شود، باید با اشک ویران کرد زیرا خانهی غم و اندوه است.
11- رنگ را نگارین میریخت و با گچ طرح جانوری میریخت و ما را به رونگاری آن مینشاند.(1)
پاسخ: رنگ را هنرمندانه به کار میبرد و با گچ نقشهی اوّلیّهی حیوانی را میکشید و ما را موظّف به کشیدن از روی آن میکرد.
ب) حفظ شعر(2 نمره)
1- در آن نوبت که ....بندد دست نیلوفر...... به پای .....سرو کوهی دام..... گرم .....یاد آوری یا نه........ تو را من چشم در راهم.
2- بوی گل و بانگ و مرغ برخاست ..........هنگام نشاط و روز صحراست.......
3- گویند نظر به روی خوبان ........نهی است نه این نظر که ما راست.......
ج) معنی لغت(2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
1- هر کاری که با نام خدا آغاز شود ابتر است. پاسخ: ناقص، دم بریده
2- مرا مشّاطهی صبح نامند. پاسخ: آرایشگر
3- رقعهای نوشتم و عذری خواستم. پاسخ: نامه
4- شأن مقنّن از آن بالاتر است. پاسخ: قانونگذار
5- دست معلّم از وقب حیوان روان شد. پاسخ: هر فرو رفتگی اندام چون گودی چشم
6- نزدیک بود به دارلإماره. پاسخ: پایتخت
7- کرامت او را حفظ میکند. پاسخ: بزرگواری
8- بنشاند چو ماه در یکی مهد. پاسخ: گهواره، کجاوه
د) خودآزمایی(3 نمره)
1- «اگر جان میخواهی سهل است» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: اگر میخواهی زنده بمانی، کار سادهای است.
2- با توجه به مصرع «به گردان لشگر سپهدار گفت» منظور از «سپهدار» کیست؟(25/0)
پاسخ: افراسیاب
3- معادل امروزی عبارات زیر را بنویسید.(75/0)
الف) بخواستم رفت ب) برنشین ج) در رویم
پاسخ: الف) میخواستم بروم ب) سوار شو ج) داخل شویم
4- جملهی «آن طرفش را فرّاشان میدانند و چوب دستهای آنان » یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: اگر تعظیم نکنند خدمتکاران با چوب دستهای خود، آنها را میزنند.
5- منظور از «لباس انسان، پرچم کشور وجود اوست» چیست؟(5/0)
پاسخ: لباس هر کس نشان دهندهی فرهنگ و شخصیت هر کس است.
6- «ستارهمان از اول مطابق نیامد» یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: سرنوشت از اوّل ما را برای هم نخواست.
هـ) درک مطلب (4 نمره)
با توجه به ابیات به سؤالات پاسخ دهید.
جوانی چنین گفت روزی به پیری که چون است با پیریات زندگانی
بگفت اندر این نامه حرفی است مبهم که معنیش جز وقت پیری ندانی
جوانی نکودار کاین مرغ زیبا نماند در این خانهی استخوانی
متاعی که من رایگان دادم از کف تو گر میتوانی مده رایگانی
از آن برد گنج مرا دزد گیتی که در خواب بودم گه پاسبانی
1) منظور از «این نامه» در بیت دوم چیست؟(5/0)
پاسخ: زندگانی
2) در بیت سوم منظور از «مرغ زیبا» و «خانهی استخوانی» چیستند؟(1)
پاسخ: مرغ زیبا: جوانی / خانهی استخوانی: جسم
3) در بیت چهارم، پیر چه توصیهای میکند؟(5/0)
پاسخ: اینکه انسان غافل نشود و از جوانی خود به خوبی استفاده کند
4) در بیت پایانی یک تشبیه مشخص کنید. (5/0)
پاسخ: گیتی: مشبّه / دزد: مشبّه به
5) در بیت پایانی منظور از گنج چیست؟ و چرا پیر آن را از دست داده است؟(5/0)
پاسخ: منظور از «گنج» جوانی است. چون در غفلت بوده است.
با توجه به ابیات به سؤالات پاسخ دهید.
چو رستم ز دست وی آزاد شد به سان یکیتیغ پولاد شد
خرامان بشد سوی آب روان چنان چون شده بازجوید روان
همی خواست پیروزی و دستگاه نبود آگه از بخشش هور و ماه
6) منظور از «وی» در بیت اوّل کیست؟(5/0) پاسخ: سهراب
7) رستم از خداوند چه چیزهایی میخواست؟(5/0) پاسخ: پیروزیف قدرت
و) دانشهای ادبی(3 نمره)
1- نام نویسندگان آثار زیر را بنویسید.(1)
الف) پرستو در قاف: ب) هفت پیکر:
ج) با کاروان حلّه د) قابوس نامه:
پاسخ: الف) علیرضا قزوه ب) نظامی ج) عبدالحسین زرّن کوب د) عنصرالمعالی کیکاوس بن اسکندر
2- در بیت «در چراغ دو چشم او زد تیغ/ نامدش کشتن چراغ دریغ» یک تشبیه و یک استعاره مشخص کنید.(5/0)
پاسخ: چراغ: مشبّه، دو چشم: مشبّهبه «چراغ» در مصراع دوم، استعاره از «چشمان» است.
3- هنریترین نوع ادبیّات مردمی چه نام دارد؟(25/0)
پاسخ: ادبیّات داستانی
4- قالب چهارپاره از چه زمانی در ایران ابداع شد؟(25/0)
پاسخ: بعد از مشروطه
5- محتوای غزلهای اجتماعی، بیشتر چه مسائلی است؟(5/0)
پاسخ: مسائل سیاسی ـ اجتماعی
6- از نظر مضمون در شعر و نثر دورهی مشروطه چه مسائلی گفته میشود؟(5/0)
پاسخ: واقعیّتهای زندگی، رنجهای طبقات محروم جامعه
آزمون 12
مدت امتحان: 70 دقیقه
الف) معنی ابیات و عبارات (6 نمره)
1- تو مرا بر خویشتن گیر.(25/0)
پاسخ: تو عهدهدار کار من شو
2- خانمی میگوید: چارچار است. (25/0)
پاسخ: خانمی میگوید: اوج سرماست (از هفتم تا چهاردهم بهمن ماه)
3- بند پوتینم را محکم میبندم. (25/0) پاسخ: آمادهی رفتن و حرکت میشوم
4- در آن ذی حیاتی نفس نمیکشد. (25/0) پاسخ: در آن جانداری زندگی نمیکند
5- نبود آگه از بخشش هور و ماه.(5/0)
پاسخ: از آن چه سرنوشت برایش خواسته بود، خبر نداشت
6- نکته گفتی با همه سوداگران. (5/0)
پاسخ: با همهی مشتریان شوخی میکرد
7- در چارهگری زبان کشیدند. (5/0) پاسخ: برای چارهجویی، به گفتگو پرداختند.
8- امّا در بیرنگ اسب، حرفی به کارش بود.(75/0) پاسخ: در کشیدن طرح اولیّه، مشکل داشت.
9- سرسان مشو عدو / قبحی ز من مجو. (75/0)
پاسخ: سرگردان مشو، ای بدخواه و بر من خرده نگیر
10- گر شد از جور شما خانهی موری ویران خانهی خویش محال است که آباد کنید.(1)
پاسخ: اگر از ستم و ظلم شما لانهی مورچه خراب شود (کوچکترین ظلمی بکنید) غیر ممکن است بتوانید کشور خود را آباد نگه دارید.
11- از آن برد گنج مرا دزد گیتی که در خواب بودم گه پاسبانی.(1)
پاسخ: دنیا همچون دزدی، جوانیِ ارزشمند مرا گرفت زیرا هنگام بهرهگیری از جوانی، در غفلت و بیخبری بودم.
ب) معنی لغات و اصطلاحات (2 نمره)(هر کدام 5/0 میباشد)
1- یکی دیگر زمام استران گرفته. پاسخ: مهار، عنان
2- هُرم نفس مردم گرمشان میکرد. پاسخ: گرمای آتش
3- حاکم، جیره و مواجب این همه جمعیّت را از کجا میدهد. پاسخ: حقوق
4- رقعهای نوشتم. پاسخ: نامه
5- تحصیل باید با تأنّی انجام گیرد. پاسخ: آهستگی
6- مشّاطه نمیخواهد زیبایی، رخسارم. پاسخ: آرایشگر
7- هنر اسلامی، ملجئی پاکتر از مسجد نداشته است. پاسخ: پناهگاه
8- بزرگی خرد و دانش راست نه گوهر و تخمه را. پاسخ: نژاد
ج) دانشهای ادبی(3 نمره)
1- مجموعهی شعر «ریشه در ابر» از کدام شاعر است؟(25/0)
پاسخ: عبدالملکیان
2- کدام یک از گونههای ادبیّات نمایشی، تصویر ناکامی اشخاص برجسته است؟(25/0)
پاسخ: تراژدی
3- موضوع کدام یک از انواع ادبیّات تعلیمی، آموزش علوم مختلف است؟(25/0)
پاسخ: نوع دوم
4- کتاب «پرستو در قاف» از کدام نویسنده است؟(25/0)
پاسخ: علیرضا قزوه
5- زین العابدین مراغهای کدام اثر خود را دربارهی اوضاع ایران در اواخر قرن سیزدهم هجری با قلمی تند نوشته است؟(25/0)
پاسخ: سیاحت نامهی ابراهیم بیگ
6- در بیت «بیستون بر سر راه است مباد از شیرین / خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید» چند استعاره به کار رفته است؟(25/0)
پاسخ: سه استعاره (بیستون، شیرین، فرهاد)
7- قابوس نامه در چند باب نوشته شده است؟(25/0)
پاسخ: چهل و چهار
8- بخش عمدهی ادبیّات ما را شعر .................... تشکیل میدهد.(25/0)
پاسخ: غنایی
9- در مصراع «سوزنده چراغستم در گوشهی این مأمن» : (1)
الف) تشبیه را مشخص کنید. ب) کدام واژه استعاره است؟
پاسخ: من چراغ سوزنده هستم (تشبیه)، مأمن (استعاره)
د) خودآزمایی (3 نمره)
1- در بیت «گو یا رب از این گزاف کاری / توفیق دهم به رستگاری» منظور از «گزاف کاری» چیست؟(5/0)
پاسخ: افراط در عشق به لیلی
2- در عبارت «قدرتی به من بخشا تا روح خود را از تعلّق به جیفههای ناچیز روزگار بینیاز کنم» منظور از قسمت مشخص شده چیست؟(5/0)
پاسخ: مال و منال دنیا
3- منظور از «الهی همیشه نان سواره باشد و او پیاده» چیست؟(5/0)
پاسخ: همیشه در جست و جوی نان باشد و به ان نرسد ( یا همیشه گرسنه و بدبخت بماند)
4- مقصود از «میخواهم بحر را در کوزهای بریزم» چیست؟(5/0)
پاسخ: میخواهم محدود را در نامحدود جای دهم.
5- در مصراع «هر صبح نسیم آید بر قصد طواف من» به کدام ویژگی لاله اشاره شده است؟(5/0)
پاسخ: مقدّس بودن
6- در شعر «صد مرد معتبر / آید بر نظر» منظور از «صد مرد معتبر» چیست؟(5/0)
پاسخ: بزرگان علم و ادب فارسی
هـ) درک مطلب (4 نمره)
1- در بیت «خدا آن ملّتی را سروری داد / که تقدیرش به دست خویش بنوشت» خداوند به چه کسانی عزّت میدهد؟(5/0)
پاسخ: به افرادی که برای سرنوشت خود تلاش و کوشش میکنند (مستقل و خودکفا هستند)
2- در بیت « آمد آورد پیش خیر فراز / گفت گوهر به گوهر آمد باز» منظور از گوهر اول و دوم چیست؟(5/0)
پاسخ: گوهر اوّل: جواهرات خیر ، گوهر دوّم: خیر
3- در بیت « از این سدّ روان در دیدهی شاه / ز هر موجی هزاران نیش میرفت» منظور از «سدّ روان» چیست؟(5/0)
پاسخ: رود سند
4- منظور از عبارت «تقدیر چنین شد که اینک، آفتاب سنگ مزارش باشد» چیست؟(5/0)
پاسخ: سرنوشت او این گونه شد که بدون بارگاه و ضریح، مزارش در زیر آفتاب باشد.
5- در عبارت «مدتی بود که پیرمرد افتاده بود» منظور از «افتاده بود» چیست؟(5/0)
پاسخ: در بستر بیماری بود.
6- در بیت «ولی با من بگو آن دیدهور کیست / که خاری دید و احوال چمن گفت» : (5/0)
الف) دیدهور کیست؟ ب) منظور از «چمن» چیست؟
پاسخ: الف) انسان بابصیرت و آگاه
7- در بیت «آن کسی را که در این ملک سلیمان کردیم / ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است» : (1)
الف) به کدام یک از ماجراهای زندگی حضرت سلیمان اشاره شده است؟
پاسخ: این که در دوران حکومت سلیمان (ع) شیطان انگشتری او را بدست آورد و مدّتی فرمانروایی کرد.
ب) منظور از «اهرمن» کیست؟ پاسخ: محمد علی شاه
و) شعر حفظی (2 نمره)
1- ......باغ........ سلام میکند .........سرو......... قیام میکند سبزه پیاده میرود غنچه سوار میرسد(5/0)
2- گفتم ز .............مهرورزان............. رسم وفا بیاموز گفتا ز ..........خوبرویان.......... این کار کمتر آید(5/0)
3- در روی تو سِرّ صُنع بیچون ............چون آب در آبگینه پیداست............ (5/0)
4- شباهنگام، در ان دم که برجا .......درّها........... چون ........مردهماران........... خفتگاناند. (5/0)
آزمون 13
مدت امتحان: 75 دقیقه
الف) معنی و مفهوم ابیات و عبارات زیر را بنویسید.(6 نمره)
1- جهان را بلندی و پستی تویی(5/0)
پاسخ: بلندی و پستی جهان (آسمان و زمین، عزّت و ذلّت) از توست.
2- سمک گفت: در این کار تعبیهای است. (5/0)
پاسخ: برای این کار نقشهای از پیش کشیده شده است.
3- خرامان بشد سوی آب روان چنان چون شده باز جوید روان (1)
پاسخ: آرام به سوی آب روان رفت مانند مردهای که زنده شده باشد.
4- معلم رنگ را نگارین میریخت اما در بیرنگ اسب حرفی به کارش بود.(1)
پاسخ: معلم نقّاشی، با زیبایی با خاکهی زغال تصویر مورد نظر را طرح میکرد اما در کشیدن طرح اولیهی اسب مشکل داشت.
5- لباس کرامت انسان را حفظ میکند.(25/0)
پاسخ: لباس موجب بزرگی انسان میشود.
6- آدمی کامگار شد بر دیگر جانوران.(25/0)
پاسخ: انسان از دیگر موجودات نیک بخت و موفقتر شد.
7- چو لشگر گرد بر گردش گرفتند چو کشتی بادپا در رود افکند(5/0)
پاسخ: وقتی دور تا دورش محاصره شد مثل کشتی، اسب را در رود انداخت.
8- کاین شیوهی دریّ تو چون دود میرود. (5/0)
پاسخ: این شیوهی به فارسی صحبت کردن تو نابود میشود.
9- الهی که نان سواره شد و او پیاده(5/0)
پاسخ: الهی که همیشه گرسنه و بدبخت بماند.
10- بیچارگی ورا چو دیدند در چارهگری زبان کشیدند(5/0)
پاسخ: وقتی درماندگی پدر مجنون را دیدند برای چارهگری هر یک سخنی گفتند.
11- خدای تبارک و تعالی همهی بندگان خود را از عذاب قرض و دین فرج دهد. (5/0)
پاسخ: خدای بلند مرتبه همهی بندگان خود را از عذاب قرض و وام نجات دهد.
ب) معنی لغات و اصطلاحاتی که خط کشیده شده بنویسید.(2 نمره)
1- زیب از بنفشه دارد و از ناز بوی بوی(5/0)
پاسخ: آرایش، زیبایی
2- از خون رگ خویش است گر رنگ به رخ دارم مشّاطه نمیخواهد زیبایی رخسارم (5/0)
پاسخ: آرایشگر
3- ناله مرغ اسیر این همه بهر وطن است مسلک مرغ گرفتار قفس همچو من است(5/0)
پاسخ: روش
4- تو پور گو پیلتن رستمی ز دستان سامی و از نیرمی(5/0)
پاسخ: پهلوان
5- خانهای کاو شود از دست اجانب آباد ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است(5/0)
پاسخ: خانهی غم، ماتمکده
6- آتشک دست سمک باز پس بست و پالهنگ در گردن وی افکند. (5/0)
پاسخ: ریسمان، یوغ
7- باشد تا ما را دمکی زیاتتر در گرمابه بگذارد که شوخ از خود باز کنیم. (5/0)
پاسخ: آلودگی را از بدن پاک کنیم
8- از دهات اطراف عریضهچی میآید. (5/0) پاسخ: شاکی، شکایت کننده
پ) دانش ادبی(3 نمره)
1- آثار زیر از کدام نویسندگان است؟(5/0)
الف) فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی (.......حداد عادل..........) ب) قابوس نامه(......عنصرالمعالی......)
2- در ابیات زیر چه آرایهی ادبی وجود دارد؟ بنویسید. (25/0)
الف) از آن برد گنج مرا دزد گیتی که در خواب بودم گه پاسبانی
ب) من لالهی آزادم خود رویم و خود بویم در دشت مکان دارم هم فطرت آهویم
پاسخ: الف) تشبیه ـ کنایه ب) جناس ـ تناسب
3- بیان مسیر زندگی حوادث و فراز و نشیبهای آن، بخش دیگری از ادبیات ملّتهاست که به ان ................. میگویند. (25/0) پاسخ: زندگی نامه
4- مضمون شعر و نثر در دورهی مشروطه به چه صورت بود؟(5/0)
پاسخ: واقعیّات زندگی و مسائل سیاسی و اجتماعی مطرح میشد.
5- بخش عمدهی ادبیات ما را کدام نوع ادبی تشکیل میدهند؟(25/0) پاسخ: غنایی
6- تعریف زیر مربوط به کدام نوع قالب شعر فارسی است؟(25/0)
هر بند شامل چهار مصراع است و مصراعهای زوج آن هم قافیهاند. پاسخ: چهارپاره
7- فیلم ساز و سردبیر مجلّهی سوره چه کسی بود؟(25/0) پاسخ: آوینی
8- در جملهی زیر سجع را بیابید.(5/0)
پادشاهی او راست زیبنده، خدایی او راست در خورنده پاسخ: زیبنده ـ درخورنده
ت) خودآزمایی (3 نمره)
1- منظور از گوهر اوّل و دوم در بیت زیر چیست؟(5/0)
آمد آورد پیش خیر فراز گفت گوهر به گوهر آمد باز
پاسخ: گوهر اول (سنگ ارزشمند9 گوهر دوم (خیر)
2- منظور از شهاب در شعر زیر کیست؟(5/0)
گرچه شهابی مشقهای شب آسمان را زود خط میزد و محو میشد.
پاسخ: مبارز انقلابی
3- منظور از جملهی «نیما همچون مروارید در دل صدف کج و کوله سالها بسته ماند» چیست؟(5/0)
پاسخ: نیما فرد ارزشمندی بود که در طی سالهای زندگی ارزش او شناخته نشد.
4- منظور از عبارت مشخص شده را بنویسید. (5/0)
از برهنگی و عاجزی به دیوانگان مانند بودیم و سه ماه بود که موی سر باز نکرده بودیم.
پاسخ: موی سر را نتراشیده بودیم.
5- با توجه به شعر زیر مقصود از سرگرانی چیست؟(5/0)
هر آن سر گرانی که من کردم اوّل جهان کرد از آن بیشتر سرگرانی
پاسخ: بیاعتنایی
6- منظور هلن کلر از جملهی «در این راه بارها به عقب میلغزیدم، کمی جلو میرفتم و سپس امیدوار میشدم» چیست؟(5/0)
پاسخ: در راه تحصیل بارها شکست میخوردم ولی تلاش میکردم و امیدوار میشدم.
ث) شعر حفظی (2 نمره)
1- بوی گل و بانگ مرغ برخاست .......هنگام نشاط و روز صحراست...........(5/0)
2- ...... ما را سر باغ و بوستان نیست.......... هرجا که تویی تفرّج آن جاست(5/0)
3- تو را من ....چشم در راهم شباهنگام....... که میگیرند در .......شاخ تلاجن سایهها رنگ سیاهی.........وز آن دل خستگانت راست اندوهی فراهم(1)
ج) درک مطلب(4 نمره)
1- با توجه به متن زیر به پرسشهای آمده پاسخ دهید.
بدان که مردم بیهنر مادام بیسود باشد چون مغیلان که تن دارد و سایه ندارد نه خود را سود کند نه غیر خود را، جهد کن که اگر چه اصیل و گوهری باشی گوهر تن نیز داری که گوهر تن از گوهر اصل بهتر بود.
الف) منظور از «مغیلان تن دارد و سایه ندارد» چیست؟(5/0) پاسخ: درختچهی خاردار سودمند نیست
ب) منظور از اصیل و گوهری چیست؟(5/0) پاسخ: با اصل و نسب، نژاده و اصیل
2- بند پوتین را بستن کنایه از چیست؟(5/0)
پاسخ: آمادهی نبرد شدن
3- با توجّه به ابیات زیر به سؤالات پاسخ دهید.
چو رخت خویش بربستم از این خاک همه گفتند با ما آشنا بود
ولیکن کس ندانست این مسافر چه گفت و با که گفت و از کجا گفت
ولی با من بگو آن دیدهور کیست که خاری دید و احوال چمن گفت
الف) شاعر در کدام مصراع دقیقاً به مفهوم مرگ اشاره کرده است؟(5/0)
پاسخ: چو رخت خویش بربستم از این خاک
ب) منظور از مسافر چه کسی است؟(5/0) پاسخ: خود شاعر
ج) منظور از دیدهور چیست؟(5/0) پاسخ: فرد با بصیرت و آگاه
4- با توجّه به داستان خیر و شر منظور از ریگ آبدار در بیت زیر چیست؟(5/0)
حالی آن لعل آبدار گشاد پیش آن ریگ آبدار نهاد
پاسخ: شر که آب همراهش داشت
5- منظور از سدّ روان در بیت زیر چیست؟(5/0)
از آن سد روان در دیدهی شاه ز هر موجی هزاران نیش میرفت
پاسخ: رود سند
آزمون 14
مدت امتحان: 75 دقیقه
الف) معنی و مفهوم شعر و نثر:
1- خدایی او راست در خورنده.(25/0)
پاسخ: خداوندی و فرمانروایی لایق اوست.
2- پدر را نباید که داند پسر.(25/0)
پاسخ: پسر نباید پدر را بشناسد.
3- سمک عیّار پیش خورشید شاه بر پای بود و خدمت میکرد و گفت: «به اقبال تو امشب قطران را بسته بیاورم»(1)
پاسخ: سمک عیّار پیش خورشید ایستاده بود و به او احترام میگذاشت و گفت: «به فرخندگی بخت تو امشب قطران را بسته و اسیر میآورم»
4- مُقبل آن کز خدای گیرد پشت.(5/0)
پاسخ: خوشبخت کسی است که خداوند پشتیبان او باشد.
5- بیچارهگی ورا چو دیدند در چارهگری زبان کشیدند.(5/0)
پاسخ: وقتی درماندگی پدر مجنون را دیدند برای حل مشکل او به چارهگری پرداختند.
6- اگر مردم را با گوهرِ اصل، گوهر هنر نباشد، صحبت هیچ کس را به کار نیاید. (75/0)
پاسخ: اگر آدمی همراه با اصل و نسب گوهر فضیلت و دانش نداشته باشد هم نشینی او برای کسی سودمند نیست.
7- الهی پیش پیغمبر روش سیاه بشود.(25/0)
پاسخ: خدا کند که در قیامت در نزد پیامبر شرمنده باشد.
8- جامعهای کو نشود غرقه به خون بهر وطن / بِدر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است.(75/0)
پاسخ: لباسی که در راه پاسداری از وطن به خون رنگین نشود، شایسته است که پاره شود زیرا آن لباس باعث ننگ انسان و ارزش آن کمتر از کفن است.
9- ده بیست نفر سوار با تیپ میآیند.(25/0)
پاسخ: ده بیست نفر با آرایش نظامی میآیند.
10- رقعهای نوشتم و عذری خواستم و گفتم که «بعد از این خدمت رسم»(5/0)
پاسخ: نامهای نوشتم و عذر خواهی کردم و گفتم که «بعداً به خدمت خواهم رسید»
11- از خون رگ خویش است گر رنگ به رخ دارم / مشّاطه نمیخواهد زیبایی رخسارم.(1)
پاسخ: سرخی گلبرگهای من از خون رگهای خودم است زیبایی چهرهی من به آرایش گری نیاز ندارد.
ب) لغت (2 نمره)
1- نکته گفتی با همه سوداگران.(25/0) پاسخ: مشتریان
2- مرا مشّاطهی صبح و زینت بخش ازهار و ریاحین مینامند. (25/0)
پاسخ: آرایشگر
3- خدا داند چه افسرها که رفته. (25/0) پاسخ: تاج
4- صوفیه هم برای اعتکاف در مسجد خلوت میگزیدند. (25/0)
پاسخ: گوشه نشینی برای عبادت
5- رنگ را نگارین میریخت. (25/0) پاسخ: هنرمندانه
6- جور و بیداد کند عمر جوانان کوتاه. (25/0) پاسخ: ظلم و ستم
7- در چنان بیغولهای آشنایی غنیمتی بود. (25/0)
پاسخ: کنج ـ جای دور افتاده
8- سرسان مشو عدو. (25/0) پاسخ: سرگردان
پ) درک مطلب (4 نمره):
1- با توجّه به شعر زیر به پرسشها پاسخ دهید:
«گرچه گاهی شهابی / مشقهای شب آسمان را / زود خط میزد و محو میشد / باز در آن هوای مهآلود / پاککنهایی از ابر تیره / خط خورشید را پاک میکرد / ناگهان نوری از شرق تابید / خون خورشید آتشی در شفق زد / مردی از شرق برخاست / آسمان را ورق زد.»
الف) «شهاب» نماد چه کسانی است؟(25/0)
پاسخ: مبارزان راه آزادی
ب) مقصود شاعر از «مردی که از شرق برخاست» کیست؟(25/0) پاسخ: امام خمینی (ره)
پ) مفهوم قسمتهای مشخص شده را بنویسید.(5/0)
پاسخ: اوضاع روزگار را دگرگون کرد.
2- با توجّه به ابیات به سؤالات پاسخ دهید.
به مغرب سینه مالان قرص خورشید نهان میگشت پشت کوهساران
فرو میریخت گردی زعفران رنگ به روی نیزهها و نیزهداران
ز رخسارش فرو میریخت اشکی بنای زندگی بر آب میدید
در ان سیماب گون امواج لرزان خیال تازهای در خواب میدید
الف) در بیت اوّل کدام واژه دارای آرایهی جان بخشی (تشخیص) است؟(25/0)
پاسخ: خورشید
ب) منظور از گردی زعفران رنگ در بیت دوم چیست؟(25/0)
پاسخ: پرتوهای نور خورشید
پ) «بنای زندگی بر آب میدید» یعنی چه؟(25/0)
پاسخ: اساس حکومت و زندگی خود را در حال نابودی میدید.
3- با توجه به عبارتِ «تقدیر چنین شد که اینک نیز آفتاب سنگ مزارش باشد، آن سومی قبر خورشید علم است. امام محمد باقر (ع) و چهارمی امام صادق (ع) دست در گردن پدر انداخته و نگاهش به سمت کاظمین است.»
الف) منظور از جملهی «آفتاب سنگ مزارش باشد» چیست؟(25/0)
پاسخ: گنبد و بارگاه نداشته باشد
ب) منظور از عبارت «دست در گردن پدر انداخته » چیست؟(25/0)
پاسخ: قبر امام جعفر صادق (ع) در کنار قبر امام محمد باقر (ع) قرار گرفته است. ( در کنار پدرش مدفون شده است)
4- مفهوم عبارت مشخص شده را بنویسید.
«در چشم او که خود چشم زمانهی ما بود، آرامشی بود.» (25/0)
پاسخ: چون چشم عزیز بود.
5- با توجه به بیتِ «خدا آن ملّتی را سروری داد / که تقدیرش به دست خویش بنوشت» خداوند کدام ملّت را سروری میدهد؟(5/0)
پاسخ: ملتی که سرنوشت خود را خود رقم بزند.
6- «صد مرد معتبر» در قطعهی زیر چه کسانی هستند؟(25/0)
نامش برم، به اوج سما میرسد سرم / از شوق میپرم صد مرد معتبر / آید برِ نظر
پاسخ: بزرگان زبان و ادب پارسی
ت) تاریخ ادبیّات و دانشهای ادبی (3 نمره)
1- هنری ترین نوع ادبیات مردمی...................... است.(25/0)
پاسخ: ادبیات داستانی
2- در بیت زیر "متاع" استعاره از چیست؟(25/0) پاسخ: جوانی
3- نام پدید آورندگان آثار زیر را بنویسید.(75/0)
الف) مثل چشمه مثل رود ب) اتاق آبی پ) سیاحت نامه ی ابراهیم بیگ
پاسخ: الف) قیصر امین پور ب) سهراب سپهری پ) زین العابدین مراغهای
4- از نظر مظمون، در شعر و نثر دوره ی مشروطه چه مسائلی گفته می شود؟(5/0)
پاسخ: واقعیات زندگی و مسائل سیاسی و اجتماعی
5- در بیت زیر دو آیه ی ادبی بیابید. (5/0)
«آن کسی را که در این ملک سلیمان کردیم ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است»
پاسخ: تلمیح به داستان سلیمان / مراعات سلیمان، اهریمن و ملک / تضاد میان سلیمان و اهریمن / تشبیه شاه به اهریمن / ذکر دو مورد
6- در مصرع «فارم چو صوت بلبل و دلبر چو آیشار» زبان فارسی به چه چیزهایی تشبیه شده است؟(5/0)
پاسخ: خوشایندی صدای بلبل و دلربایی آبشار
7- در مصرع « من لالهی آزادم، خود رویم و خود بویم» کدام کلمه ایهام دارد؟(25/0)
پاسخ: خودرو: 1- خودرو هستم و کاشته نمیشوم 2- به کمک دیگران نیاز ندارم.
ث) خود آزمایی(3 نمره)
1- مقصود از "خاک تشنه" در بیت زیر کیست؟(25/0)
شرّ که آن دید، دشنه باز گشاد پیش آن خاکِ تشنه رفت چو باد
پاسخ: خیر
2- " بند پوتین را محکم بستن" کنایه از چیست؟(25/0)
پاسخ: آماده شدن
3- با توجه به بیت " از این سد روان در دیده ی شاه / زهر موجی هزاران نیش می رفت" منظور از «سد روان» چیست؟(5/0)
پاسخ: رودخانهی سند
4- معادل امروزی واژههای زیر را بنویسید.(5/0)
الف) بخواستم رفت ب) برنشین
پاسخ: الف) میخواستم بروم ب) سوار شو
5- منظور از "لباس میپوشید تا خود را بپوشد" چیست؟(5/0)
پاسخ: لباس میپوشد تا خود را از نگاه نامحرم حفظ کند.
6- جملهی " آن طرفش را فراشان میدانند و چوب دستهای آنان" یعنی چه؟(5/0)
پاسخ: اگر در برابر حاکم تعظیم نکنی نگهبانان با چوب دستیهایشان شما را تنبیه خواهند کرد.
7- دربیت " ولی با من بگو آن دیده ور کیست / که خاری دید و احوال چمن گفت" واژهی «دیدهور» از نظر شاعر چه کسی است؟(5/0)
پاسخ: انسان آگاه و با بصیرت
ج) حفظ شعر
1- روزی تر و خشک ما بسوزد .......آتش که به زیر دیگ سوداست..........(5/0)
2- ما را سر باغ و ......بوستان....... نیست هر جا که تویی.....تفرّج......... آن جاست. (5/0)
3- تو را من ......چشم در راهم...... شباهنگام که میگیرند در شاخ .....تلاجن...... سایهها رنگ سیاهی. (5/0)
4- گرم یاد آوری .....یا نه......، من از یادت ......نمیکاهم........ (5/0)